W sprawie leczenia kobiet HER2 dodatnich.
Trafna diagnoza - celne leczenie
Rak jest chorobą budzącą lęk. W nowoczesnej, partnerskiej relacji między lekarzem i pacjentem dochodzi do przekształcenia lęku w postawę zadaniową – chęć czynnego, racjonalnego przeciwstawienia się chorobie. Zaufanie do lekarza opiera się przede wszystkim na przekonaniu o jego wierności i lojalności wobec pacjenta. To jest w medycynie niezmienne.
Dla współczesnego pacjenta lekarz przestał być jedynym źródłem informacji. Dostęp do Internetu, rozległe działania popularyzatorskie w mediach, możliwość kontaktowania się z organizacjami pacjentów i ich rodzinami – wszystko to zmienia oczekiwania pacjenta wobec lekarza, jeśli chodzi o poziom udzielanych mu informacji, a także o sposób ich przekazywania. Oczekiwania wykraczają daleko poza samą diagnostykę i zalecenia w kwestiach związanych z leczeniem. Taka zmiana relacji lekarz-pacjent znacznie zwiększa poczucie wpływu pacjenta na własny los i sprawia, że staje się on rzeczywiście odpowiedzialnym podmiotem terapii.
Szczególnie dobrym przykładem zmian w dziedzinie postaw pacjentów są kobiety chore na raka piersi. Jako grupa stanowią one intelektualną i organizacyjną awangardę. Reprezentują przekonanie, iż wiedza o chorobie jest podstawą wiedzy o leczeniu. Uważają, że pacjentka ma prawo wykorzystać swoją wiedzę i w oparciu o jasno przedstawione jej fakty wespół podejmować decyzję dotyczące sposobu postępowania.
Przykładem oczekiwań poznawczych tej grupy pacjentów jest wiedza o czynnikach rokowniczych. Jednym z nich jest obecność receptora HER2-ludzki nabłonkowy czynnik wzrostu. Receptor HER2 to białko znajdujące się na powierzchni komórek niektórych rodzajów guza, odpowiedzialne za jego gwałtowny wzrost. Jego nadprodukcja – czyli nadekspresja jest cechą charakterystyczną dla bardziej agresywnej postaci raka piersi. Około 25-30% wszystkich raków piersi wykazuje nadekspresję HER2. Osoby, których guz wykazuje nadprodukcję białka HER2 żyją średnio o połowę krócej niż pozostali chorzy, jeżeli ich leczenie nie ulega modyfikacji odpowiedniej dla tego typu raka. Pacjentka ma prawo wiedzieć, że ten niekorzystny czynnik rokowniczy może być identyfikowany w organizmie i że w wielu przypadkach jest szansa na odpowiednie, skuteczne leczenie.
Co to jest receptor HER2?
HER2 jest białkiem obecnym na powierzchni komórek nabłonkowych odpowiedzialnych za ich wzrost i podział. Z nieznanych przyczyn może dojść do wzrostu jego ilości na powierzchni komórek raka, co powoduje zwielokrotnione tempa podziałów i niekontrolowanego, szybkiego wzrostu guza. Ten typ raka występujący u około 25-30% chorych z rakiem piersi charakteryzuje się bardziej agresywnym przebiegiem i gorszym rokowaniem, dlatego informacja o stanie receptora HER2 jest bardzo istotna i może być podstawą zastosowania nowoczesnej metody leczenia o potwierdzonej skuteczności. Dzięki takiej możliwości wiele pacjentek skazanych dotychczas na dużo cięższy i gwałtowny przebieg choroby może dłużej czuć się dobrze i żyć znacznie dłużej.
Z doniesień naukowych wynika, że guzy, których komórki nowotworowe wykazują ekspresję HER2, są bardziej wrażliwe na pewne stosowane dotychczas schematy leczenia chemicznego, a mniej na inne. Dlatego receptor HER2 powinien być oznaczany u każdej pacjentki z rozpoznaniem raka piersi celem modyfikacji i doboru najbardziej skutecznego leczenia stosowanego jako tzw. leczenie uzupełniające po zabiegu operacyjnym.
Diagnostyka receptora HER2 jest możliwa dzięki testom wykrywającym jego obecność na powierzchni komórek raka z preparatu pobieranego podczas operacji chirurgicznej, tzw. bloczka parafinowego, który jest archiwizowany dla każdej chorej przez wiele lat, w ośrodkach gdzie był wykonywany zabieg. Metoda ta jest dość szybka, stosunkowo niedroga i może być wykonana w każdym laboratorium z pracownią immunohistichemiczną, bez ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z wyposażeniem pracowni-jedynie koszt odczynników i pracy personelu.
Inna metodą oznaczania stanu receptora HER2 jest badanie genu w jadrze przy użyciu FISH. Do tego typu oznaczenia niezbędny jest specjalistyczny sprzęt, dlatego wykonywane ono jest w dużych laboratoriach w referencyjnych ośrodkach, a jego koszty są wyższe niż IHC. Metodę tę stosuje się zatem tylko w przypadkach budzących wątpliwości.
Istotnym powodem dla wykonania oznaczenia receptora HER2 jest możliwość zastosowania leków przeciwnowotworowych nowej generacji, czyli przeciwciał monoklinalnych. Przez wiązanie się z receptorem blokują one działanie receptora hamując wzrost guza i pobudzają naturalne mechanizmy odpornościowe organizmu do walki z rakiem.
Jak zatem leczyć kobiety HER2 – dodatni?
Należy zawsze pamiętać, że mniej więcej co piąta kobieta wśród chorych na raka piersi jest HER2-dodatnia i że jest to zdecydowanie niedobry czynnik rokowniczy. Na całe szczęście istnieje nowoczesny lek z grupy przeciwciał monoklinalnych, którym można skutecznie leczyć kobiety, u których nastąpił rozsiew choroby. Ostatnie doniesienia z amerykańskiego zjazdu onkologów w Orlando (ASCO) są dla tej grupy chorych niezwykle optymistyczne-lek podany po operacji zmniejsza ryzyko nawrotu choroby, oraz ryzyko zgonu. Problemem jest tylko dostępność leku. W Polsce w tej chwili wskazania do leczenia raka rozsianego z nadmierną ekspresją HER2 ma około 1500 pacjentek. Leczonych jest około 300.
Naszym zadaniem jest wspieranie starań polskich onkologów o znaczące zwiększenie tej grupy i o jak najszybsze podjęcie leczenia we wczesnej fazie chorych. Lek jest drogi. Ale unikanie rozsiewu choroby bardzo się opłaca.
Na razie należy przypomnieć, że nowotwory stanowią drugą przyczynę zgonów w Polsce, a na liście kosztów jakie pochłaniają leki, onkologia jest w naszym kraju w drugiej dziesiątce. Pamiętajmy o tym upominając się o prawo leczenia ludzi chorych na raka.
Opr. dr Barbara Czerska,
konsultacja medyczna doc. dr hab. med. Tadeusz Pieńkowski kierownik Kliniki Nowotworów Piersi i Rekonstrukcji Piersi Centrum Onkologii Warszawa.
Szczególnie dobrym przykładem zmian w dziedzinie postaw pacjentów są kobiety chore na raka piersi. Jako grupa stanowią one intelektualną i organizacyjną awangardę. Reprezentują przekonanie, iż wiedza o chorobie jest podstawą wiedzy o leczeniu. Uważają, że pacjentka ma prawo wykorzystać swoją wiedzę i w oparciu o jasno przedstawione jej fakty wespół podejmować decyzję dotyczące sposobu postępowania.
Przykładem oczekiwań poznawczych tej grupy pacjentów jest wiedza o czynnikach rokowniczych. Jednym z nich jest obecność receptora HER2-ludzki nabłonkowy czynnik wzrostu. Receptor HER2 to białko znajdujące się na powierzchni komórek niektórych rodzajów guza, odpowiedzialne za jego gwałtowny wzrost. Jego nadprodukcja – czyli nadekspresja jest cechą charakterystyczną dla bardziej agresywnej postaci raka piersi. Około 25-30% wszystkich raków piersi wykazuje nadekspresję HER2. Osoby, których guz wykazuje nadprodukcję białka HER2 żyją średnio o połowę krócej niż pozostali chorzy, jeżeli ich leczenie nie ulega modyfikacji odpowiedniej dla tego typu raka. Pacjentka ma prawo wiedzieć, że ten niekorzystny czynnik rokowniczy może być identyfikowany w organizmie i że w wielu przypadkach jest szansa na odpowiednie, skuteczne leczenie.
Co to jest receptor HER2?
HER2 jest białkiem obecnym na powierzchni komórek nabłonkowych odpowiedzialnych za ich wzrost i podział. Z nieznanych przyczyn może dojść do wzrostu jego ilości na powierzchni komórek raka, co powoduje zwielokrotnione tempa podziałów i niekontrolowanego, szybkiego wzrostu guza. Ten typ raka występujący u około 25-30% chorych z rakiem piersi charakteryzuje się bardziej agresywnym przebiegiem i gorszym rokowaniem, dlatego informacja o stanie receptora HER2 jest bardzo istotna i może być podstawą zastosowania nowoczesnej metody leczenia o potwierdzonej skuteczności. Dzięki takiej możliwości wiele pacjentek skazanych dotychczas na dużo cięższy i gwałtowny przebieg choroby może dłużej czuć się dobrze i żyć znacznie dłużej.
Z doniesień naukowych wynika, że guzy, których komórki nowotworowe wykazują ekspresję HER2, są bardziej wrażliwe na pewne stosowane dotychczas schematy leczenia chemicznego, a mniej na inne. Dlatego receptor HER2 powinien być oznaczany u każdej pacjentki z rozpoznaniem raka piersi celem modyfikacji i doboru najbardziej skutecznego leczenia stosowanego jako tzw. leczenie uzupełniające po zabiegu operacyjnym.
Diagnostyka receptora HER2 jest możliwa dzięki testom wykrywającym jego obecność na powierzchni komórek raka z preparatu pobieranego podczas operacji chirurgicznej, tzw. bloczka parafinowego, który jest archiwizowany dla każdej chorej przez wiele lat, w ośrodkach gdzie był wykonywany zabieg. Metoda ta jest dość szybka, stosunkowo niedroga i może być wykonana w każdym laboratorium z pracownią immunohistichemiczną, bez ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z wyposażeniem pracowni-jedynie koszt odczynników i pracy personelu.
Inna metodą oznaczania stanu receptora HER2 jest badanie genu w jadrze przy użyciu FISH. Do tego typu oznaczenia niezbędny jest specjalistyczny sprzęt, dlatego wykonywane ono jest w dużych laboratoriach w referencyjnych ośrodkach, a jego koszty są wyższe niż IHC. Metodę tę stosuje się zatem tylko w przypadkach budzących wątpliwości.
Istotnym powodem dla wykonania oznaczenia receptora HER2 jest możliwość zastosowania leków przeciwnowotworowych nowej generacji, czyli przeciwciał monoklinalnych. Przez wiązanie się z receptorem blokują one działanie receptora hamując wzrost guza i pobudzają naturalne mechanizmy odpornościowe organizmu do walki z rakiem.
Jak zatem leczyć kobiety HER2 – dodatni?
Należy zawsze pamiętać, że mniej więcej co piąta kobieta wśród chorych na raka piersi jest HER2-dodatnia i że jest to zdecydowanie niedobry czynnik rokowniczy. Na całe szczęście istnieje nowoczesny lek z grupy przeciwciał monoklinalnych, którym można skutecznie leczyć kobiety, u których nastąpił rozsiew choroby. Ostatnie doniesienia z amerykańskiego zjazdu onkologów w Orlando (ASCO) są dla tej grupy chorych niezwykle optymistyczne-lek podany po operacji zmniejsza ryzyko nawrotu choroby, oraz ryzyko zgonu. Problemem jest tylko dostępność leku. W Polsce w tej chwili wskazania do leczenia raka rozsianego z nadmierną ekspresją HER2 ma około 1500 pacjentek. Leczonych jest około 300.
Naszym zadaniem jest wspieranie starań polskich onkologów o znaczące zwiększenie tej grupy i o jak najszybsze podjęcie leczenia we wczesnej fazie chorych. Lek jest drogi. Ale unikanie rozsiewu choroby bardzo się opłaca.
Na razie należy przypomnieć, że nowotwory stanowią drugą przyczynę zgonów w Polsce, a na liście kosztów jakie pochłaniają leki, onkologia jest w naszym kraju w drugiej dziesiątce. Pamiętajmy o tym upominając się o prawo leczenia ludzi chorych na raka.
Opr. dr Barbara Czerska,
konsultacja medyczna doc. dr hab. med. Tadeusz Pieńkowski kierownik Kliniki Nowotworów Piersi i Rekonstrukcji Piersi Centrum Onkologii Warszawa.
