„Śladami Żydów łomżyńskich” w czasie i przestrzeni
Uczniowie trzech szkół średnich z Łomży wybrali się na godzinny spacer edukacyjny w miejsca, gdzie przed II wojną światową żyli, umierali i zostali pochowani Żydzi: na Mogiłki, czyli cmentarz żydowski, na Woziwodzką, którędy wozili wodę do miasta, na Jana z Kolna z nieistniejącą szkołą Jesziwa i na Senatorską, przy której znajdował się szpital żydowski, synagoga i główna brama getta w 1942 r. Wycieczka to ostatnia część projektu „Szkoła Dialogu - śladami Żydów łomżyńskich”.
W wycieczce „Śladami Żydów łomżyńskich” uczestniczyła młodzież z „Ekonomika” pod opieką koordynatora projektu Arkadiusza Bałazy i polonisty Pawła Drożynera, uczniowie z III LO - z Marcinem Mikołajczykiem i ze Szkół Katolickich - z Edytą Zielińską.
- Wycieczka była podsumowaniem projektu „Szkoła Dialogu – śladami Żydów łomżyńskich”, który składał się z czterech części: dwóch warsztatów i dwóch wyjść poza szkolne mury – informuje koordynator projektu Arkadiusz Bałazy, historyk w Zespole Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących w Łomży. - „Szkoła Dialogu” to program edukacyjny, przygotowany przez Fundację Forum Dialogu Między Narodami, mający na celu poszerzanie wiedzy uczniów na temat wielowiekowej obecności Żydów w Polsce. Realizację projektu zaczęliśmy półtora miesiąca temu.
Podczas pierwszego warsztatu w „Ekonomiku” gościła kilkuosobowa rodzina żydowska ze Stanów Zjednoczonych Ameryki. Uczniowie obejrzeli film dokumentalny „Życie codzienne w Polsce 1937”, po czym Naney i Paul Margolis z dziećmi i kuzynostwem z Chicago odpowiadali na pytania. Można było dowiedzieć się, m.in., że są potomkami Żydów, mówiących w jidisz i mieszkających przy Starym Rynku 8, gdzie mieścił się sklep z materiałami do produkcji odzieży. Dwie trenerki z fundacji zachęcały do stawiania pytań na temat ciekawej historii Żydów w Łomży.
Drugi warsztat połączono z oprowadzaniem potencjalnych turystów po mieście, w trakcie którego młodzież odwiedziła miejsca związane z życiem Żydów przed wojną, m.in., nieistniejącą łaźnię przy ul. Zamiejskiej i rozległy cmentarz z macewami przy ul. Bocznej.
Ponadto uczestnicy zajęć w Muzeum Północno-Mazowieckim zwiedzili wystawę „Księga Pamięci Żydów Łomżyńskich”. Historyk muzeum Leszek Taborski, który wcześniej opowiadał na lekcjach w szkole o stosunkach polsko-żydowskich, komentował zdjęcia z życia codziennego i odświętnego ludności żydowskiej. Otwarcie na początku listopada ekspozycji fotograficznej z okazji obchodów 70. rocznicy likwidacji przez Niemców getta w Łomży zbiegło się w czasie z realizacją projektu.
Wycieczka podsumowująca projekt „Szkoła Dialogu” zakończyła się złożeniem kwiatów pod tablicą memoratywną na ścianie domu przy ul. Senatorskiej 6. Na Starym Rynku trzech uczniów odczytało wspomnienia z dzieciństwa George'a Puchala (Puchalskiego), który w latach 20. i 30. mieszkał przy Starym Rynku 4 i był uczniem Gimnazjum Państwowego im. Tadeusza Kościuszki.
Owocem wędrówek w czasie i przestrzeni „Śladami Żydów łomżyńskich” ma być ilustrowany album z opisami, który weźmie udział w konkursie Fundacji Forum Dialogu Między Narodami.
Mirosław R. Derewońko
