Kiedy Prezes MPEC odda kasę?
W MPEC-u w Łomży nie przestrzegano obowiązującego prawa przez co miejska spółka zapłaciła Prezesowi Żegalskiemu i Radzie Nadzorczej blisko 340 tys. zł więcej niż powinna. NIK, który odkrył tę nieprawidłowość, mówi o zwrocie zawyżonego wynagrodzenia.
Najwyższa Izba Kontroli negatywnie ocenia obowiązujące w Miejskim Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej w Łomży zasady kształtowania wynagrodzeń Prezesa i członków Rady Nadzorczej. Zdaniem NIK wynagrodzenia osób zarządzających Spółką oraz członków RN w latach 2018-2022 zostały naliczone i wypłacone z naruszeniem przepisów określonych w ustawie z dnia 9 czerwca 2016 r., o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami. We wspomnianym okresie doprowadziło to zdaniem Izby do zawyżenia wynagrodzenia podstawowego i zmiennego Prezesa Zarządu oraz członków Rady Nadzorczej. Wynagrodzenie podstawowe Prezesa zawyżono o 226,54 tys. zł, a zmienne o 11,7 tys. zł. Członkowie RN otrzymali za dużo o 98,9 tys. zł.
Zasady ustalił Prezydent Łomży
Zasady wynagradzania członków Zarządu ustaliło Zgromadzenie Wspólników, którego funkcję pełnił Prezydent Łomży Mariusz Chrzanowski. Początkowo wynagrodzenie Prezesa było trzykrotnością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w IV kwartale roku poprzedniego. Poprzez zmiany tych uchwał, od 1 stycznia 2020 r. wynagrodzenie ustalono jako 3,8-krotność, a od 1 marca 2022 r. - jako 4,2-krotność tej podstawy wymiaru. Jak widać w tym czasie (od 2018 roku) kilkukrotnie podnoszono Prezesowi wynagrodzenie, ale nie skorygowano, zdaniem NIK, błędu. Nie uwzględniono przepisów ustaw okołobudżetowych, zgodnie z którymi podstawę wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w IV kwartale ale w 2016 roku. W rezultacie – stwierdza NIK - wynagrodzenie stałe Prezesa Spółki za miesiące od stycznia 2018 roku do grudnia 2022 roku naliczono i wypłacono niezgodnie z art. 1 ust. 3 pkt 11 uws w zw. z art. 11 ustawy okołobudżetowej.
Zgromadzenie Wspólników, które w Łomży pełni jednoosobowo prezydent Łomży Mariusz Chrzanowski, jako organ odpowiedzialny powinien podjąć uchwały regulujące zasady ustalania uposażeń Prezesa Zarządu i członków Rady Nadzorczej uwzględniając przepisy wspomnianych ustaw okołobudżetowych. W wystąpieniu pokontrolnym prezydent tłumaczy, że stosowanie wspomnianych przepisów przy wyliczaniu wysokości wynagrodzenia winno wynikać bezpośrednio z ustawy, bez konieczności powtarzania ustawowych uregulowań w uchwale. „Radę Nadzorczą upoważniono do określenia treści umowy zgodnie z uchwałą ramową i obowiązującym prawem”. Oznacza to jego zdaniem zobligowanie Rady Nadzorczej do stosowania powszechnie obowiązujących przepisów prawa z dniem ich wejścia w życie.
„W ocenie NIK bezsprzecznym pozostaje fakt, iż zgodnie z zasadą lex specialis derogat legi generali, każdorazowy przepis ustawy okołobudżetowej wprost modyfikujący brzmienie art. 1 ust. 3 pkt 11 ustawy o wynagrodzeniach w spółkach, winien być stosowany wprost, podczas ustalania wysokości wynagrodzenia do wypłaty. Niemniej jednak wprowadzenie w ww. dokumentach nawiązania do treści ograniczeń wynikających ze stosowania powszechnie obowiązujących przepisów ustaw okołobudżetowych uniemożliwiłoby dowolne ich interpretowanie, a w konsekwencji niewłaściwe naliczanie wynagrodzeń”.
Ogółem Spółka naliczyła i wypłaciła w latach 2018-2022 wynagrodzenie dla Prezesa w wysokości 1.467,96 tys. zł, a członkom RN ogółem 536,58 tys. zł tj. odpowiednio o 226,54 tys. zł i 98,9 tys. zł brutto więcej od kwoty wynagrodzenia wyliczonego wg. NIK na podstawie ww. uchwał nr 23/2016 z 27 grudnia 2016 r. i nr 18/17 z 31 sierpnia 2017 r. z zastosowaniem przepisów ustaw okołobudżetowych. Ponadto MPEC wypłacił Prezesowi Zarządu wynagrodzenie zmienne liczone wg ww. zasad w wysokości 71,11 tys. zł tj. w kwocie zawyżonej o 11,7 tys. zł. niż wynikałoby to z uwzględnienia przepisów określonych w ustawach okołobudżetowych.
Kto winien?
Jak wynika z wyjaśnień zawartych w wystąpieniu pokontrolnym Prezes Zarządu i Główny Księgowy tłumaczyli, że podstawą wypłaty wynagrodzeń były zapisy zawarte w umowie o świadczenie usług zarządu oraz w uchwałach Zgromadzenia Wspólników. Z kolei pełniący funkcję Zgromadzenia Wspólników Prezydent Łomży wyjaśnił, że: „(...) zasady wynikające z ustaw okołobudżetowych, jako zasady powszechnie obowiązujące, winny być stosowane w praktyce przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia jako przepisy automatycznie wprowadzające limity wynagrodzeń, a nie w procesie uchwał Zgromadzenia Wspólników”.
Najwyższa Izba Kontroli przypomina, że zgodnie z kodeksem spółek handlowych członek zarządu, rady nadzorczej odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem, lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy. Zdaniem NIK działaniem sprzecznym z prawem było nieuwzględnianie przepisów ustaw okołobudżetowych przy naliczaniu i podejmowaniu decyzji o wypłacie wynagrodzeń Prezesom Zarządu i członkom RN. Dodaje przy tym, że członkowie zarządu powinni przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności.
Ponadto według art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochrona.
W związku z tym NIK zaleca w stosownych uchwałach i umowie z prezesem określenie sposobu wyliczania wynagrodzenia uwzględniając obowiązujące przepisy ustaw okołobudżetowych i przypomina, że przepisy te obowiązują co najmniej do końca 2023 roku. Kolejnym działaniem jest „doprowadzenia do zwrotu przez Prezesa Spółki i Przewodniczącego Rady Nadzorczej wynagrodzenia wypłaconego im w zawyżonej wysokości", czyli Prezes powinien zwrócić w sumie 238 tysięcy 240 złotych, a Przewodniczący RN 98 tysięcy 900 złotych.
