W Łomży bezprawnie ograniczono prawa studentów
Skoro każdy student w Polsce ma prawo do ulgowych przejazdów komunikacją miejską, to Rada Miejska w Łomży nie może w sposób dowolny tego prawa ograniczać – to konkluzja wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, który stwierdza nieważność zaskarżonej części uchwały w sprawie uprawnienia określonych grup osób do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami komunikacji miejskiej. Władze miasta unieważnionymi przez sąd zapisami ograniczyły ulgi dla studentów do 26 roku życia. Zdaniem sądu było to istotne naruszenie prawa.
Wyrok WSA zapadł w tym miesiącu, choć zakwestionowane zapisy uchwały obowiązują do 2014 roku. Władze miasta chciały odrzucenia ewentualnie oddalenie skargi podnosząc, że zapisy podobne do zakwestionowanego były praktykowane w poprzednio obowiązujących uchwałach dotyczących ulg komunikacyjnych oraz, że samorządy nie otrzymują dotacji z tytułu stosowania ustawowych ulg. Podważano także prawo do wnoszenia takiej skargi. Sąd nie miał jednak wątpliwości, że złożona skarga zasługuje na uwzględnienie, a zaskarżone przepisy są bezprawne.
W uzasadnieniu wyroku czytamy: Wprowadzenie przez Radę Miejską Łomży w wyżej powołanym postanowieniu ograniczenia wiekowego „do 26 roku życia” do korzystania z uprawnienia przez studentów do ulgowych przejazdów 50 % komunikacji miejskiej należy ocenić jako istotne naruszenie prawa. Zdaniem Sądu, organ samorządu terytorialnego wykroczył poza przyznane mu kompetencje regulując odmiennie w prawie miejscowym, to co należy wyłącznie do materii ustawowej. Jak trafnie zauważył skarżący w uzasadnieniu wywiedzionej skargi, uprawnienie przyznające studentom ulgę 50 % w przejazdach komunikacji miejskiej wynika wprost z przepisu prawa, który to przepis nie tylko nie wprowadza cenzusu wiekowego wobec tej grupy uprawnionych ustawowo, ale również co istotne, nie daje takiego upoważnienia organom samorządu terytorialnego. Podzielić zatem należy zarzuty skargi odnoszące się do sprzeczności zakwestionowanego postanowienia uchwały z regulacjami art. 188 ust. 1 ustawy o szkolnictwie wyższym. Wprowadzenie uchwałą zniżek tylko wobec studentów do 26 roku życia, faktycznie pozbawia studentów, którzy przekroczyli powyższy cenzus wiekowy do skorzystania z przysługującego im ustawowo zagwarantowanego prawa do korzystania z 50 % ulgi w opłatach za przejazdy publicznymi środkami komunikacji miejskiej. Poprzez wprowadzenie omawianego zapisu, Rada Miejska bezpodstawnie zatem ukształtowała sytuacją prawną i faktyczną studentów gorzej, niż przewidział to akt o charakterze ustawowym. I nie można uznać argumentu strony przeciwnej, że zapisy uchwały nie pozbawiają studentów ustawowych uprawnień, przysługujących im ex lege. Po pierwsze, zapisy uchwały obowiązują wprost i nie mogą być one niezgodne z ustawą, przekraczać ustawowej delegacji ani pogarszać sytuacji obywateli, a omawiana uchwala czyni to ewidentnie. Po drugie, skoro ustawodawca dał każdemu studentowi prawo do ulgowych przejazdów komunikacją miejską, to Rada Miejska nie może w sposób dowolny tego prawa ograniczyć, gdyż jak to już wyżej wskazano prawo to wynika wprost z ustawy i wiąże w całości Radę.
W tym miejscu przypomnieć należy, że naczelną zasadą demokratycznego państwa prawnego jest działanie organów władzy publicznej w granicach i na podstawie obowiązującego prawa. Zasadę tę wyraża art. 7 Konstytucji RP. (...)
Odnosząc się natomiast do twierdzenia, że w okresie obowiązywania zaskarżonej uchwały żaden student posiadający ważną legitymację studencką i skasowany bilet ulgowy (50%) nie został w komunikacji miejskiej w Łomży ukarany z uwagi na wiek przekraczający 26 lat, gdyż służby kontrolujące w swoich działaniach opierają się przede wszystkim o przepisy ustawowe, a w następnej kolejności przepisy prawa miejscowego uznać należy że, o ile rzeczywiście działania tych służb pozostawały w zgodności z przepisami ustawy o szkolnictwie wyższym, to jednak pozostawały one w sprzeczności z § 1 ust. 2 lit. c zaskarżonej uchwały Rady Miejskiej, który to przepis jako obowiązujący akt prawa miejscowego winien być stosowany. Niestosowanie obowiązującego przepisu prawa miejscowego samo w sobie również jest naruszeniem prawa. Już z tego samego względu należy wyeliminować zaskarżony przepis ze skutkiem od daty jej podjęcia (ex tunc), tak jakby nigdy nie został podjęty, bowiem pozostaje on w sposób oczywisty niezgodny z przepisem rangi ustawowej i nie powinien mieć zastosowania do jakichkolwiek stanów faktycznych.
Ostatecznie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku stwierdził nieważność uchwały w zakresie zaskarżonego § 1 ust. 2 lit. c uchwały. Miasto ma także zwrócić skarżącemu 300 zł kosztów postępowania sądowego.
