Badania cytologiczne - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

W 2005 r. NFZ przeznaczył na walkę z rakiem szyjki macicy 25 min zł, z czego wykorzystano mniej niż połowę środków, bo kobiety nie skorzystały z badań. Jaki był efekt? Zamiast położyć większy nacisk na poinformowanie kobiet o możliwości wyko¬nania darmowych badań, NFZ postanowił „zracjonalizować" wydatki i w 2006 r. przeznaczył na działania profilaktyczne już tylko 10 min zł.

Przyczyną tak złej sytuacji jest przede wszystkim niedostatek działań profilaktycznych - okazuje się, że 50% kobiet z rakiem szyjki macicy nigdy nie miało wykonanego badania cytologicz¬nego, a 60% nie miało cytologii w ciągu ostatnich 5 lat

Jedynie 25-30% wszystkich zachorowań wykrywanych jest we wczesnych stadiach zaawansowania, kiedy leczenie zapew¬nia 80% szanse na wyleczenie, warto wiedzieć, że nowotwór wykryty w najwcześniejszym stadium jest wyleczalny niemal w 100%. Nie pozostaje, nam kobietom, nic innego, jak wziąć los we własne ręce.

W Polsce od niedawna można wykonać nowatorskie bada¬nie cytologiczne tzw. cytologię cienkowarstwową - LBC- z ang. Liquid Based Cytology. Jest to innowacyjna technika, która po-zwala na osiągnięcie dużo wiarygodniejszych wyników badań niż w przypadku cytologii konwencjonalnej.

Cytologia jednowarstwowa LBC w porównaniu z konwencjo¬nalną ma zdecydowanie lepszą jakość uzyskanego preparatu, ponieważ obraz składa się z cienkiej warstwy komórek. Nie ma efektu nakładania się komórek, cytolizy czy nieprawidłowego utrwalenia, gdyż szczoteczkę z pobranym materiałem umiesz¬cza się w pojemniku z odpowiednim płynem utrwalającym.

Jakie są problemy związane z cytologią konwencjonalną?

Celem badania cytologicznego rozmazów z części pochwo¬wej szyjki macicy jest ocena, czy złuszczające się komórki są pra¬widłowe czy patologiczne. W rozmazach obok komórek nabłon-kowych pochodzących z tarczy i kanału szyjki macicy, a niekiedy nawet z jamy macicy występują często komórki nienabłonkowe ( np. krwinki czerwone, limfocyty, komórki zapalne, komórki martwicze i resztki cytoplazmy).To właśnie te komórki, określa¬ne jako tło rozmazów, dostarczają informacji, co do odpowiedzi tkanki pacjentki na toczący się proces patologiczny. Ocena tła ma znaczenie pomocnicze i pozwala na uściślenie rozpoznania cytologicznego i tak np. obecność komórek nieprawidłowych (atypowych) na tzw.„czystym" tle świadczy najczęściej o proce¬sach przedinwazyjnych (wczesnych), natomiast tzw. „brudne" tło może przemawiać za bardziej zaawansowanym okresem choroby.

Niestety - często zdarza się, że komórki te powodują nieczy¬telność obrazu cytologicznego. Wynik cytologii wówczas nie daje satysfakcji i często zdarza się, że trzeba pobrać wymaz jeszcze raz, zwykle po odpowiednim przygotowaniu pacjent¬ki (leczenie przeciwzapalne, odnowienie komórek szyjki od¬powiednimi preparatami itp.) Przy silnym odczynie zapalnym spowodowanym np. intensywnie gojącą się nadżerką, czasem zdarza się powtarzać cytologię nawet kilka razy.

Przy nieprawidłowym rozprowadzeniu materiału na szkiełku może się zdarzyć, że komórki będą zachodzić na siebie i przez to mogą być niewidoczne lub trudne do oceny, co wiąże się z dodatkowym dyskomfortem pacjentki (dodatkowe leczenie i ponowna cytologia). Podobna sytuacja zdarza się, gdy rozmaz jest nieprawidłowo utrwalony, wybarwiony czy przesuszony. Każda z tych sytuacji wiąże się dla pacjentki z dodatkowym dys¬komfortem i kosztami.

Czym jest Liquid Based Cytology (LBC)?

Cienkowarstwowa Cytologia na Podłożu Płynnym (ang. Li¬quid Based Cytology - LBC) to nowa technologia wykonywania standardowych, przesiewowych badań cytologicznych. W odróżnieniu od klasycznej cytologii, w metodzie LBC wymaz z szyjki macicy pobierany jest na specjalne podłoże płynne, któ¬re podlega dalszej obróbce laboratoryjnej w pracowni cytolo¬gicznej. Badania kliniczne potwierdziły, że cytologia cienko¬warstwowa jest znacznie czulsza i dokładniejsza niż cytologia konwencjonalna.

Pozwala na wyeliminowanie komórek zapalnych, krwi, ślu¬zu itp., które często przesłaniają komórki szyjki, przez co stają się one nieczytelne i trudne do oceny. Poza tym ilość komórek uzyskiwanych przy pomocy LBC jest znacznie większa, co wpły¬wa na jakość oceny rozmazu cytologicznego. Przygotowanie rozmazu do oceny jest zautomatyzowane, co eliminuje błędy popełniane przez osoby wykonujące rozmazy.

Sprawia to, że w LBC jest znacznie lepsza wykrywalność nie¬prawidłowych wymazów, co ma duże znaczenie w profilaktyce raka szyjki macicy. Niezaprzeczalnym walorem tej metody jest także możliwość jednoczasowej oceny z tego samego materiału obecności DNA wirusa HPV i Chlamydii Trachomatis w pobra¬nych komórkach. Gdyby wynik LBC wyszedł nieprawidłowy, w ciągu 14 dni można wykonać dodatkowe badania i stwierdzić lub wykluczyć infekcję oraz określić onkogenność wykrytego wirusa. Prawidłowy wynik LBC oraz ujemny wynik testu na HPV sugeruje powtórzenie cytologii dopiero za 3 lata, co ma duże znaczenie, jeśli chodzi o komfort i aspekty finansowe pacjentek.

Wynik cytologii LBC jest gotowy do odbioru już po 7 dniach od jej pobrania, czyli znacznie szybciej niż w przypadku cytolo¬gii konwencjonalnej. Jedynym minusem tego badania jest jego cena. Narodowy Fundusz Zdrowia nie przewiduje w najbliższym czasie refundacji cytologii nowej generacji, stąd koszt tego ba¬dania wynosi 135 zł.
Jedynie w dwóch ośrodkach, w województwie podlaskim, można wykonać tego typu badanie.
Są to:
•    Łomżyńskie Centrum Medyczne ul. Makowa 28 tel. (86) 215 04 38

•    Specjalistyczne  Laboratorium „Diagnostyka" ul.Antoniukowska 11,  Białystok

•    tel. 663 687 583

Jeżeli wynik badania cytologicznego jest nieprawidłowy, zalecana jest dalsza diagnostyka, którą także prowadzi Łom¬żyńskie Centrum Medyczne. Pacjentka ze złym wynikiem cyto¬logii nie jest pozostawiana samej sobie. Łomżyńskie Centrum Medyczne zajmuje się również leczeniem zmian szyjki macicy, proponując pacjentkom zabiegi elektrokoagulacji i krioterapii, do których kwalifikuje doświadczony lekarz ginekolog.

Katarzyna Jankowska
mgr położnictwa ŁCM