Wywłaszczenia na rzecz Kolei Dużych Prędkości w Polsce
Koleje Dużych Prędkości są kluczowym komponentem planowanego Centralnego Portu Komunikacyjnego, który ma stanowić serce nowoczesnej infrastruktury transportowej Polski. Realizacja tego ambitnego projektu może się wiązać z koniecznością przeprowadzenia licznych wywłaszczeń.
Definicja i charakterystyka KDP
Zgodnie z normami UIC oraz dyrektywą Rady 96/48, Koleje Dużych Prędkości (KDP) to sieci kolejowe umożliwiające ruch pociągów z prędkościami przekraczającymi 250 km/h. W polskim rozumieniu, według Strategii Rozwoju Transportu, linie KDP obejmują nowe torowiska przystosowane do prędkości 250 km/h, linie modernizowane do 200 km/h, oraz te dostosowane do potrzeb nowoczesnych składów KDP, uwzględniające ograniczenia topograficzne i planistyczne.
KDP w Polsce: realia i planowanie
Chociaż w Polsce obecnie funkcjonują pociągi Pendolino, ich prędkość jest ograniczona przez istniejącą infrastrukturę. Projekt Centralnego Portu Komunikacyjnego przewiduje rozbudowę KDP, w tym budowę nowych torów, które w przyszłości mogą obsługiwać pociągi poruszające się z prędkością do 350 km/h. Głównym elementem KDP będzie trasa „Y”, która połączy Warszawę z Poznaniem i Wrocławiem.
Przebieg szprych CPK, tzn. Kolei Dużych Prędkości prowadzących z różnych części kraju do „piasty” w okolicach Warszawy i lotniska CPK w Baranowie, stoi obecnie pod znakiem zapytania. Obecny rząd rozważa bowiem postawienie na rozwój kolei regionalnych, które połączą ze sobą główne ośrodki miejskie w kraju.
Wywłaszczenia: nieunikniony skutek rozwoju kolejnictwa
Rozwój infrastruktury kolejowej może wiązać się z wywłaszczeniami gruntów. Proces przymusowego przejmowania nieruchomości dotyczy nie tylko obszarów polnych i leśnych, ale także domów, gospodarstw i nieruchomości komercyjnych, znajdujących się na terenach przyszłych inwestycji.
Zarządzanie modernizacją i budową nowych torów przypada głównie spółkom PKP PLK S.A. oraz CPK, pomniejsze inwestycje kolejowe mogą również realizować samorządy.
Program Dobrowolnych Nabyć – alternatywa dla wywłaszczenia
W celu usprawnienia procesu pozyskiwania terenów pod KDP, jeszcze za czasów poprzedniej ekipy rządzącej, spółka CPK zapowiedziała stworzenia Programu Dobrowolnych Nabyć na cele kolejowe. Miał on być wzorowany na podobnym programie dla lotniska Port Solidarność. Program oferował właścicielom nieruchomości możliwość ich dobrowolnej sprzedaży na preferencyjnych warunkach.
W przypadkach, gdyby nie doszło do porozumienia, możliwe jest przeprowadzenie wywłaszczeń gruntów na mocy Ustawy o transporcie kolejowym.
Odszkodowania i bonusy w przypadku wywłaszczenia gruntów pod koleje
Decyzje o lokalizacji nowych linii kolejowych podejmuje wojewoda. Odszkodowania za wywłaszczenie są następnie przez niego ustalane na podstawie wyceny rzeczoznawcy majątkowego. Osoby, które zdecydują się na wcześniejsze wydanie mienia, mogą liczyć na dodatkową premię w wysokości 5% wysokości odszkodowania. Dla właścicieli nieruchomości mieszkalnych, w których faktycznie zamieszkują, przewidziano dodatkowo zryczałtowany ekwiwalent za przeprowadzkę (10 tys. zł).
Wywłaszczenia pod KDP – podsumowanie
Inwestycje w Koleje Dużych Prędkości to nie tylko technologiczny postęp, ale także poważne wyzwanie dla lokalnych społeczności zagrożonych procesem wywłaszczeń. Programy takie jak Dobrowolne Nabycia mają na celu złagodzenie społecznych konsekwencji tego procesu, zapewniając – w teorii – nieco większe niż w przypadku wywłaszczeń odszkodowania. Rozwój KDP stanowi szansę na przyspieszenie polskiego transportu, jednak wymaga równoczesnego dbania o interesy i prawa obywateli.
tekst płatny
