Złoty Krzyż Zasługi dla Sławomira Zgrzywy
- To najwyższe i najważniejsze odznaczenie państwowe w moim życiu, które jest wyrazem uznania oraz wdzięczności Prezydenta Rzeczpospolitej Andrzeja Dudy za mój wkład w ochronę dziedzictwa kulturowego Ziemi Łomżyńskiej - mówi z radością znany i ceniony historyk Sławomir Zgrzywa. W Muzeum Przyrody Dworze Lutosławskich w Drozdowie we wtorek wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski wręczył 60-letniemu Łomżyniakowi w imieniu Prezydenta RP Złoty Krzyż Zasługi.
W kierowanej przez dyrektor Ewę Sznejder placówce podpisano 9. sierpnia 2022 r. umowę w 158. rocznicę urodzin Romana Dmowskiego (1864-1939), który zmarł w Drozodowie. Umowa dotyczy współpracy merytorycznej Powiatu Łomżyńskiego z Instytutem Dziedzictwa Myśli Narodowej im. a R. Dmowskiego i I. J. Paderewskiego (1860-1941). Obie instytucje zechcą razem upowszechniać wiedzę o działalności i roli historycznej Romana Dmowskiego, obozu Narodowej Demokracji oraz rodu Lutosławskich. Dyrektor Muzeum Dworu Ewa Sznejder pogratulowała Laureatowi, dziękując za ofiarowane przezeń od ponad 10 lat do zbiorów książki, wydawnictwa, dokumenty, dzieła sztuki. W Drozdowie dynamicznie postępuje budowa nowoczesnego pawilonu wystaw przyrodniczych, ale jednocześnie trwają przygotowania wystaw w XIX-wiecznym dworze na temat historii, związanej z życiem i działalnością współtwórcy odzyskania Niepodległości Polski w 1918 r. W salonie umowę podpisali: dyrektor Instytutu prof. Jan Żaryn, starosta łomżyński Lech M. Szabłowski i wicestarosta Maria Dziekońska, m.in. w obecności przewodniczącego Rady Muzeum Marka Komorowskiego. Profesor Jan Żaryn przedstawił refleksje o dzieciństwie i młodości Dmowskiego. Były to lata, kiedy skrystalizowała się przyszła kariera działacza niepodległościowego z tzw. pokolenia niepokornych.
Pamięta o katolikach i żydach
Czytelnicy portalu 4lomza.pl i "Gazety Bezcennej" znają Sławomira Zgrzywę z wielu wypowiedzi i komentarzy na tematy historyczne. Obdarzony fenomenalną pamięcią badacz przeszłości ciekawie, rzeczowo, barwnie przybliża ludzi i wydarzenia oraz dzieje miejsc i obiektów, które przetrwały albo po których ślad materialny zaginął. Pan Zgrzywa swobodnie i krytycznie porusza się w różnorakich źródłach, choć czasem po tajemniczej zagadce sprzed wieków za przewodnika służy tylko legenda.
Laureat Złotego Krzyża Zasługi urodził się w Łomży i zdobywał wiedzę w szkołach podstawowych nr 4 i nr 7, po ukończeniu której zdał egzamin do LO imienia Tadeusza Kościuszki. Studia w Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku na wydziale humanistycznym zaowocowały wieloma artykułami i publikacjami. Za najważniejsze uważa: przewodnik po starym cmentarzu łomżyńskim z 1801 r. i doprowadzenie do wydania Księgi Pamięci Gminy Żydowskiej w Łomży (tzw. pinkas), na co poświęcił kilkanaście lat starań. Próbę wydania podjął Wiktor Grochowski (1924-2009), ale dopiero Laureat przekonał Ewę Wroczyńską do przetłumaczenia całości wspomnień ocalałych w II wojnie światowej Żydów. I zdobył na Księgę pieniądze, m.in., rządowe, marszałkowskie i miejskie.
Opozycjonista, wojewoda i marszałek
Laureat ceni swój artykuł o czasopiśmie "U Progu", jakie tworzyli uczniowie Gimnazjum Męskiego w Łomży w latach 20. i 30. XX w. Opracowanie włączył do księgi prasy łomżyńskiej prof. Adam Dobroński, opiekun koła naukowego historyków, do którego należał Pan Zgrzywa. W październiku 1981 zaczął studia, a w listopadzie trafił na strajk okupacyjny, trwający do 12. grudnia, co pozwala określić go niepokornym i odważnym. Działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów, Samorządzie Studenckim i Niezależnym Ruchu Solidarności Młodych w Białymstoku. Paradoks historii sprawił, że w połowie lat 80. podziemny Ruch wydawał pismo "Nasz Głos", gdy przyszły Laureat Złotego Krzyża Zasługi jeszcze nie wiedział, że w jego Liceum przy Bernatowicza poprzednicy redagowali pismo. W latach 80. w jego pokojach w akademikach: Alfa i Gamma był tajny punkt kolportażowy 2. obiegu książek i prasy bezdebitowych, nieoficjalnych, bez cenzury. Do Ruchu należeli politycy i działacze społeczni wszystkich opcji od lewa do prawa. W 1988 i 1989 r. wielu z nich pomagało w odtworzeniu NSZZ Solidarność w Białymstoku, Łomży i innych miastach Ziemi Łomżyńskiej. W Łomży Pan Zgrzywa został wpierw rzecznikiem, potem wiceprzewodniczącym i przewodniczącym Związku do 1998 r. Pracę społeczną "Solidarności" łączył z pracą zawodową w Państwowej Służbie Ochrony Zabytków (obecnie delegatura WUOZ, gdzie jest starszym inspektorem). Mówi się o nim: ostatni wojewoda łomżyński (1997-1998) i pierwszy marszałek podlaski (do 2002).
Przez 8 lat był radnym Sejmiku I i II kadencji (do 2006). Działał w Platformie Obywatelskiej i startował na urząd prezydenta Łomży w 2014 - bez powodzenia. Należy do: Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego (zgłosiło go do odznaczenia), Bractwa Historycznego, Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej. Jest w radach naukowych: Muzeum Północno-Mazowieckiego (jako wojewoda nazwę tę zamienił z Muzeum Okręgowego), Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu oraz Muzeum Przyrody w Drozdowie, które przekazał Starostwu Łomżyńskiemu we władanie, gdy powstały powiaty w 1999. Jego pasją od ponad 40 lat jest historia Łomży i Ziemi Łomżyńskiej. Wcześniej doceniono go w 2006 odznaką honorową województwa podlaskiego i w 2007 odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Taki Człowiek w naszym mieście to skarb, bo posiada przeogromną wiedzę, którą zawsze chętnie z nami się dzieli.
