Nowotwór - jak powstaje i czym różni się od raka - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Z nowotworem mamy do czynienia dopiero wtedy, gdy komórki zaczynają dzielić się w sposób niekontrolowany. Pierwotnie zdrowa komórka nowotworowa przechodzi przemianę nowotworową , kiedy jej kod genetyczny zostaje zmieniony, czyli zmutowany i komórka traci Kontrolę nad podziałami. U zdrowej osoby, sprawny układ immunologiczny wykrywa i niszczy zmutowane komórki, zanim zaczną się one niepowstrzymanie dzielić. Czasem jednak, układ ten zawodzi, komórki rakowe prze

żywają i zaczynają się namnażać.

Podział nowotworów
Tradycyjny podział nowotworów pokazano na poniższym schemacie:

Nowotwory



1.  łagodne                                                                  2.   złośliwe


np.tłuszczaki                                              
raki       mięsaki        inne nowotwory
złośliwe
( np.chłoniak, białaczka,ziarnice )

Wynika z niego, że nie każdy nowotwór jest nowotworem złośliwym oraz, że nie każdy nowotwór złośliwy jest rakiem. Natomiast każdy rak jest nowotworem złośliwym. W kwestii terminologicznej warto jeszcze dodać, że rak jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z tkanki nabłonkowej. Nazwa przyjęła się z powodu podobieństwa zaawansowanego raka sutka do zwierzęcia wodnego o tej nazwie. Rak jest najbardziej znaną postacią nowotworu. Nic dziwnego skoro stanowi ponad 90% wszystkich nowotworów złośliwych występujących w Polsce.
Zbiorcza nazwa „nowotwór" obejmuje ponad 100 chorób, które dotyczą prawie każdej części ciała.
Cztery główne typy to:

Rak - nowotwory, które pochodzą ze skóry, płuc, piersi, trzustki, linianek i innych narządów.

Mięsak - powstaje w kościach, mięśniach, tkance tłuszczowej, chrząstce,

Chłoniak - nowotwór układu limfatycznego.

Białaczka - nowotwory krwi.

Cechą nowotworów łagodnych jest to, że nie stanowią zwykle zagrożenia dla życia, ponieważ wzrastają powoli i nie doją przerzutów. Leczy się je stosunkowo łatwo.
Natomiast nowotwory złośliwe rosną szybko, mają tendencję do nawrotów i powodują powstawanie przerzutów drogą naczyń limfatycznych lub krwionośnych. Właśnie ta ostatnia cecha stanowi podstawową przyczynę umieralności na raka. Sam pojedynczy guz można stosunkowo łatwo usunąć chirurgicznie. Nie można jednak uczynić tego z pozostałymi guzami, które atakują ważne dla życia organy.

Czynniki rakotwórcze

Odgrywają podstawową rolę w powstawaniu nowotworów. Dzielimy je na : chemiczne, fizyczne i biologiczne (wirusy),

Czynniki chemiczne - to rakotwórcze związki chemiczne, które w odpowiednich warunkach mogą powodować rozwój nowotworów złośliwych. Do związków chemicznych o udowodnionym działaniu rakotwórczym należą : węglowodory aromatyczne, arsen, azbest, sadza, smoły, oleje mineralne, pył drzewny i skórzany itd. Czynnik rakotwórczy, aby mógł zadziałać na dany narząd, musi mieć określoną postać i dawkę. Przykładowo rakotwórczy azbest jest tylko wtedy rakotwórczy, gdy jest wdychany przez wiele lat oraz znajduje się w określonym stężeniu i formie (włókna ok. 5 urn). Do uznanych czynników rakotwórczych należy też dym tytoniowy (zawiera ok. 4000 związków chemicznych - niezła fabryczka). Ocenia się, że co 11 palacz zachoruje na raka płuc. Wiadomo, że niektóre leki mają działanie rakotwórcze. Także brak niektórych witamin (min. witaminy C) zwiększa ryzyko choroby. Podobnie sposób odżywiania ma wpływ na nasze przyszłe dolegliwości. Wiadomo, że u ludzi spożywających dużo produktów wędzonych (węglowodory aromatyczne), solonych (sól jest rakotwórcza) i silnie kwaśnych, przy małym spożyciu świeżych owoców i jarzyn (witamina C) częściej występuje rak żołądka.

Czynniki fizyczne - to promieniowanie jonizujące (Roentgena, radu itp.) oraz nadfioletowe.
Te rodzaje promieniowania wywołują uszkodzenia DNA.

Czynniki biologiczne - chodzi o onkogenne wirusy. Ich udział w rozwoju nowotworów u zwierząt jest udowodniony. Nie ma natomiast bezpośrednich dowodów na udział wirusów w powstawaniu nowotworów u ludzi.

Podsumujmy : 80% nowotworów powstaje w wyniku działania zewnętrznych czynników środowiskowych. Zachowania, przyzwyczajenia, używanie określonych substancji mogą zwiększać ryzyko rozwoju nowotworu, które rośnie niezależnie u każdego wraz z wiekiem.
Można odziedziczyć pewne predyspozycje, jeśli taki nowotwór występował wcześniej w rodzinie. Istnieją trzy główne czynniki ryzyka, na które mamy niewątpliwie wpływ.
Są to:
•    palenie tytoniu,
•    nadmierna ekspozycja na światło słoneczne,
•    dieta.

Palenie jest związane z rozwojem nowotworów płuc, okolicy głowy i szyi, pęcherza moczowego, nerek, żołądka, szyjki macicy, trzustki, podobnie jak białaczki.

Nadmierna ekspozycja na światło słoneczne (umiarkowana jest wręcz wskazana) może spowodować nowotwór skóry.

Zwyczaje żywieniowe przyczyniają się do powstawania nowotworów przewodu pokarmowego, a także piersi, gruczołu krokowego, macicy. Dieta, która może być wyjątkowo szkodliwa to: nadmierna konsumpcja alkoholu, tłuszczu, potraw wędzonych, marynowanych, czy spalonych. Również niedobór włóknika, witamin i niezbędnych minerałów może mieć niekorzystny wpływ. Kancerogeny środowiskowe to różne związki chemiczne, gazy, inne substancje znajdujące się w powietrzu, wodzie, jedzeniu, pestycydach, tytoniu, produktach do czyszczenia, farbach, nadmierne promieniowanie jonizujące - takie jak rentgenowskie, promieniowanie jądrowe, czy z odpadów radioaktywnych oraz niektóre wirusy, jak wirus HIV, wirus zapalenia wątroby typu B, wirus brodawczaka, wirus Epstein - Barr. Wszystkie te czynniki przyczyniają się do rozwoju nowotworu, chociaż żaden z nich nie jest rakotwórczy pojedynczo. To znaczy, że nowotwór jest wynikiem „wieloczynnikowego uderzenia", na które składają się wiek, predyspozycja genetyczna, ogólny stan zdrowia oraz ekspozycja na kancerogeny.

Dobra rada

Każdy może sam zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka, stosując się do nastę¬pujących rozsądnych rad:
•    jeść dużo warzyw i owoców, choć są drogie i często niejadalne, szczególnie te ładnie
wyglądające, kupowane w hipermarketach, nafaszerowane chemią dla przedłużenia
ich trwałości
•    jeść niewiele tłuszczów zwierzęcych i czerwonego mięsa
•    uprawiać regularnie ćwiczenia fizyczne
•    nie dopuszczać do nadwagi
•    nie palić tytoniu
•    nie pić nadmiernych ilości alkoholu (małe dawki są nawet wskazane)
•    unikać słońca w środku dnia
•    zaniechać ryzykownych zachowań seksualnych
•    eliminować czynniki kancerogenne obecne w miejscu pracy.

Objawy, czyli siedem znaków ostrzegawczych

Na wczesnym etapie rozwoju nowotwór rzadko daje jakiekolwiek objawy, dopiero z biegiem czasu rośnie na tyle, że może zostać wykryty. Jeśli proces ten nie zostanie zatrzymany może powodować ból, ucisk nerwów, przenikać do naczyń krwionośnych i powodować krwawienia, zaburzać funkcje narządów, a nawet całych układów.
Warto wiedzieć, że wystąpienie choćby jednego z podanych poniżej znaków powinno skłonić nas do natychmiastowej wizyty u lekarza:
1.    wystąpienie nietypowego krwawienia lub wydzieliny z naturalnych otworów ciała,
2.    pojawienie się guzka lub zgrubienia w sutku, czy w innych miejscach, np. na skórze,
wardze, języku,
3.    zmiana kształtu, wielkości lub koloru brodawek sutkowych, znamion albo brodawek
na skórze,
4.    utrzymywanie się przez dłuższy czas nie gojących się owrzodzeń lub ran,
5.    utrzymujące się zaburzenia oddawania stolca lub moczu,
6.    długotrwałe zaburzenia trawienia, np. wzdęcia, odbijania, uczucie ciężkości w żołądku po
jedzeniu lub trudności w połykaniu,
7.    utrzymujące się bez wyraźnej przyczyny chrypka, lub kaszel.

Wykrywanie nowotworów

Im wcześniej nowotwór zostaje rozpoznany i leczony tym większe są szansę na wyleczenie. Zasadniczą rolę należy przypisać tu samemu pacjentowi. To ty masz największą szansę na wykrycie pierwszych, niepokojących objawów choroby, szczególnie w przypadku zmian nowotworowych skóry, piersi, jąder, gruczołu krokowego, odbytu. Niestety, większość nowotworów jest zauważona dopiero, kiedy guz jest wyczuwalny lub rozwiną się objawy rozwoju nowotworu.
Rozpoznanie rozpoczyna się rutynowym badaniem fizykalnym, zebraniem kompletnej historii choroby. Badania laboratoryjne krwi, moczu, stolca pozwalają odkryć zmiany wskazujące na możliwość rozwoju nowotworu.
Kiedy podejrzewany jest guz, wykonywane są badanie obrazowe takie jak: rentgen, tomografia komputerowa (CT), rezonans magnetyczny (MRI), badania ulfrasonograficzne czy fiberoskopowe w celu lokalizacji i określenia rozmiarów danej zmiany.
Dla potwierdzenia diagnozy nowotworu należy wykonać biopsję, czyli wyciąć chirurgicznie fragment tkanki podejrzanego guza, która jest następnie studiowana pod mikroskopem.
Jeśli diagnoza zostanie potwierdzona należy wykonać dalsze testy, które dostarczą dodatkowych informacji. Najważniejszą z nich jest, czy proces nowotworowy przeniósł się już na inne narządy. Jeśli diagnoza została postawiona przez internistę lub jeśli symptomy utrzymują się mimo zapewniania, że nie są one spowodowane przez nowotwór, powinnaś skonsultować się ze specjalistą. Niezależnie od wszystkiego, przed poddaniem się jakiejkolwiek terapii, jest bardzo ważne, aby potwierdzić rozpoznanie u lekarza - onkologa.

Leczenie nowotworów

Nie należy do najprzyjemniejszych. Najstarszą metodą jest leczenie chirurgiczne. Obok niej stosuje się:
•    radioterapię, czyli leczenie promieniowaniem jonizującym (promienie rentgena,
gamma, radu i inne)
•    chemioterapię, tj. leczenie środkami chemicznymi w celu zniszczenia komórek
rozsianych po organizmie
•    immunoterapię - leczenie środkami zmieniającymi odporność organizmu
•    hormonoferapię - polegająca na blokowaniu produkcji, lub działania hormonów.
Daje dobre wyniki w leczeniu raka sutka.
Ponadto rzadziej stosuje się takie sposoby leczenia jak: działanie promieniami lasera, zamrażanie (kriochirurgia), elektrokoagulacja ( koagulacja tkanek przy użyciu prądu elektrycznego
- brr! ).
Często wymienione metody leczenia stosuje się łącznie z zachowaniem odpowiedniej kolejności.
Efektem tych wszystkich zabiegów powinno być wyleczenie chorego. Jednak powszechnie uważa się, że choroba jest w okresie remisji, jeśli żadne objawy nowotworu nie są wykrywane. Jeśli taki stan utrzymuje się przez 5 lat i więcej, wtedy można powiedzieć o wyleczeniu pacjenta.
Niektóre nowotwory nie mogą zostać wyleczone, ale w większości przypadków komfort życia pacjenta można polepszyć.