Łomża, „zadymione” zielone płuca Polski - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Europejska Agencja Środowiska, na podstawie danych przekazanych jej przez państwa członkowskie, przygotowała mapę zanieczyszczenia pyłem PM2,5. To bardzo małe lecz bardzo szkodliwe cząstki unoszące się w powietrzu, zawierające rakotwórcze substancje i łatwo przenikające do ludzkiego organizmu. Miasta uszeregowane na podstawie średniego poziomu drobnego pyłu zawieszonego, czyli PM 2,5, w ciągu ostatnich dwóch lat kalendarzowych. Jak czytamy na stronie EEA, narzędzie koncentruje się na długoterminowej jakości powietrza, ponieważ długotrwałe narażenie na zanieczyszczenie powietrza powoduje najpoważniejsze skutki zdrowotne. 

Źródło danych
W Łomży przy ul. Sikorskiego, tuż obok KM PSP, znajduje się stacja GIOŚ-iu służąca monitoringowi jakości powietrza. Od kilku już lat, także my, piszemy o przekroczeniach i o stosunkowo najgorszym w województwie powietrzu. Najczęściej jednak powołujemy się na cząstki PM10, czyli nieco większego pyłu, ponieważ odczyt tego zanieczyszczenia robiony jest automatycznie. Cząstki mniejsze, te bardziej szkodliwe, jak tłumaczył Tomasz Frączkowski, Kierownik Krajowego Laboratorium Referencyjnego ds. jakości powietrza atmosferycznego z Krakowa, monitorowane są ręczne. W stacji pomiarowej codziennie zakładany jest specjalny filtr, który później trafia do laboratorium i tam następuje „odczyt”. Dane więc w systemie pojawiają się z pewnym opóźnieniem. Te dane służą później do analiz i pokazują poziom zanieczyszczeń.

W 2008 roku Unia Europejska (UE) w ramach polityk na rzecz czystego powietrza w Europie ustaliła roczną dopuszczalną wartość dla drobnego pyłu zawieszonego na poziomie 25µg/m3. Z kolei najnowsza rekomendacja WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) ustala to na 10µg/m3. Średni poziom drobnego pyłu zawieszonego (PM2,5) w Łomży wynosi 24,6µg/m3. Wśród badanych miast gorzej od nas ma: Slavonski Brod – 28µg/m3 (Chorwacja), Nowy Sącz- 27,9µg/m3 (Polska), Piotrków Trybunalski – 25,2µg/m3 (Polska), Cremona – 25,1µg/m3 (Włochy ). Nieco lepsze powietrze mają na Śląsku. Żory mają 24,3µg/m3, Gliwice – 21,9µg/m3, a Katowice 21,1µg/m3. W Białymstoku średnia roczna wynosi 14,8µg/m3, w Olsztynie – 13,2µg/m3, a Ełku 11,4µg/m3. Jeśli przyjrzymy się wynikom od 15 września 2022 do 15 marca 2023 roku to około połowa dni przekroczyła dzienną "normę" czyli 25µg/m3. Najwięcej było 16 lutego 2023 roku – 66,8µg/m3.

Co to jest pył zawieszony?
To mieszanina zanieczyszczeń przyjmujących postać cząstek stałych lub mikrokropelek cieczy, a utrzymujących się w powietrzu. Średnica ich wynosi maksymalnie 2,5 mikrometra (1 mikrometr to 1000 część milimetra). Pyły te mogą zawierać substancje toksyczne i rakotwórcze węglowodory, takie jak: benzo(a)piren, metale ciężkie, siarka, dioksyny, furany czy alergeny. Cząstki pyłów z zanieczyszczonego powietrza wnikają nie tylko do naszych płuc, ale także do krwiobiegu, przyczyniając się do rozwoju wielu groźnych chorób. 

„Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w Polsce jest „niska emisja”, czyli spaliny pochodzące z kotłów i pieców na paliwa stałe w gospodarstwach domowych” - czytamy ma stronach Polskiego Alarmu Smogowego. Sytuację jeszcze pogarsza spalanie złej jakości węgla w urządzeniach nie spełniających żadnych norm emisji spalin. Warto przypomnieć, że w tym sezonie grzewczym, ze względu na sytuację międzynarodową i nagłym zaprzestaniem importu węgla z Rosji, zawieszono normy jakości paliw. Czym kto mógł, tym palił. 

Czy to nam szkodzi?
Szacunki WHO mówią, że z powodu zanieczyszczenia powietrza przedwcześnie na świecie umiera co najmniej 7 mln ludzi, w Unii Europejskiej co najmniej 0,5 mln, a w Polsce liczba przedwczesnych zgonów powiązanych ze smogiem szacowana jest nawet na kilkadziesiąt tysięcy rocznie – przywołuje Polska Agencja Prasowa. Smog zwiększa ryzyko zawałów serca, udarów mózgu, cukrzycy, zapalenia płuc, raka płuc, astmy i chorób neurodegeneracyjnych.

Łomża ma szczęście?
- Łomża nie jest odosobnionym przypadkiem – komentował w radiu TOK.FM Piotr Siergiej z Polskiego Alarmu Smogowego. – Takich miast jak Łomża jest pewnie w Polsce kilka tysięcy. Łomża ma to szczęście albo nieszczęście, że tam się mierzy jakość powietrza, czyli wiemy co się w Łomży dokładnie dzieje – mówił ekspert. Zdaniem rzecznika PAS to dla mieszkańców Łomży dobra wiadomość „bo oni wiedzą, że jest źle i być może to je zmotywuje do działania. Setki innych miejscowości nie mają o tym pojęcia, że mają jak Łomża, a może i gorzej”. 

Co na to władza?
Zgodnie z przyjętą przez sejmik województwa podlaskiego programem ochrony powietrza, do 30 czerwca 2026 roku w województwie, w tym także w Łomży, nie będzie można palić w kotłach gorszych niż V klasy. Skąd mają brać ci ludzie ciepło? Uchwała wskazuje na: a) podłączenie do sieci ciepłowniczej i likwidację innego sposobu ogrzewania, b) ogrzewanie elektryczne, c) ogrzewanie zasilane z odnawialnych źródeł energii (w tym urządzenia opalane biomasą spełniające wymagania ekoprojektu), d) urządzenia opalane gazem, e) urządzenia opalane olejem opałowym, f) urządzenia opalane węglem spełniające wymagania ekoprojektu. Wg  danych Urzędu Marszałkowskiego, w Łomży do 2026 roku należy wymienić ponad 4 tysiące kotłów. To najwięcej w jednym mieście w całym województwie. Marszałek w dokumencie wskazuje także na konieczność zwiększenia ilości zieleni w mieście. 

Czy w związku z tym władze miasta zrewidują politykę ciepłowni miejskiej i jej bizantyjskie podejściu do wydatków, by więcej osób mogło podłączyć się do ciepła systemowego? Ostatnio Gmina Łomża chwaliła się trzecim miejscem w województwie w ilości złożonych wniosków w programie „Czyste Powietrze”. Do 31 marca 2023 roku mieszkańcy podłomżyńskiej gminy złożyli 511 wniosków,  260 przedsięwzięć została już zakończona. Jako jedna z pierwszych uruchomiła punkt konsultacyjno-informacyjny. Niestety w mieście Łomża takiego miejsca nie ma. 

Niezależenie od zasobności, pozycji zawodowej czy samodzielnym opalaniu domu, wszyscy oddychamy tym powietrzem. Nie można, jak w przypadku niektórych wspólnot mieszkaniowych, odizolować się od otoczenia. Powietrze mamy wspólne. Od naszych władz miejskich i wojewódzkich  powinniśmy wymagać działań, by tę niekorzystną sytuację zmienić. Tu chodzi o życie nasze, naszych dzieci i wnuków.