Problemy osób starszych mieszkających na wsiach
Starzenie się społeczeństwa dotyka nie tylko miasta, ale i tereny wiejskie. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich przygotowało raport „Dostępność usług społecznych dla osób starszych mieszkających w gminach wiejskich”. Okazuje się, że najważniejszym utrudnieniem w korzystaniu z usług społecznych na wsi jest bariera transportowa.
„Osoby starsze mieszkające na wsi doświadczają zarówno takich samych zmian w swym środowisku życia, jakie są udziałem ich miejskich rówieśników, jak i zmian specyficznych dla wsi „ - czytamy w raporcie Rzecznika Praw Obywatelskich. Dr hab. Marcin Wiącek we wstępie przypomina o umożliwieniu osobom starszym i niepełnosprawnym zamieszkującym na wsi pełnego udziału we wszystkich sferach życia. Chodzi o dostęp do środowiska fizycznego, środków transportu, informacji i komunikacji, w tym technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, a także do innych urządzeń i usług, powszechnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych.
Z danych RPO wynika, że na koniec 2022 roku w województwie podlaskim odsetek osób po 60-tym roku życia wyniósł 25,5%, co było drugim, po świętokrzyskim (26,2%) najwyższym wskaźnikiem w kraju. Osoby po 80 roku życia w naszym województwie stanowią 21,2% populacji seniorów (po 60-tym roku życia).
Po analizie autorzy raportu jako bariery dostępności usług społecznych wskazali m.in.: transport, czyli niedostateczny zasięg przestrzenny komunikacji publicznej i niezadowalająca mieszkańców jej organizacja; kadry, tj. zauważalny szczególnie w ochronie zdrowia brak lekarzy specjalistów i fizjoterapeutów i pomocy społecznej; finanse, czyli występowanie zarówno po stronie samorządu jako organizatora usług społecznych (brak środków na finansowanie infrastruktury społecznej i usług, na dofinansowywanie pobytu mieszkańców gminy w domach pomocy społecznej, na wkład własny w zewnętrznie dofinansowywane projekty), jak i po stronie mieszkańców – usługobiorców, których nie stać na opłacenie usług; nienależyty stan infrastruktury drogowej i telekomunikacyjnej itp. Największą okazuje się bariera transportowa, ale dość często wskazywano na kadrową w ochronie zdrowia.
W podsumowaniu autorzy opracowania zauważają powtarzające się oczekiwania wobec władz gmin by zaoferowały osobom starszym więcej możliwości spotkań, rozmów, sensownego wspólnego spędzania czasu. W wyniku wyjeżdżania młodych ze wsi, w niektórych rejonach sprowadzania się nowych mieszkańców, „letników” czy „warszawiaków”, znana od lat wspólnota znika, a w to miejsce wchodzi struktura z „dziurawą” siecią kontaktów. Podobnie jak w miastach, sytuację wiejskich seniorów różnicuje stan zdrowia i poziom sprawności – osoby chore, o ograniczonej sprawności żyją na marginesie lokalnych wspólnot i mają inne potrzeby i oczekiwania niż osoby zdrowe i sprawne
„Podczas przeprowadzonych rozmów przekonaliśmy się, że osoby starsze bardzo dużą wagę przywiązują do tego, jak są traktowane przez osoby, które odgrywają istotną rolę w danym środowisku lokalnym – wójta, lekarza, pracownika socjalnego itd.”.
