Zimą powietrze w Łomży zanieczyszczone pyłami, latem ozonem
Jakość powietrza w województwie podlaskim poprawia się, choć zimą jest jeszcze wiele do zrobienia i Łomża jest tu przykładem. Okazuje się , że i latem zanieczyszczenie przybiera wartości ostrzegawcze. Zimą źródłem zanieczyszczeń pyłowych są głównie przydomowe kotłownie, latem szkodzi ozon, źródłem którego jest słońce i upały.
Jakość powietrza pod względem zanieczyszczenia pyłami w województwie podlaskim, w tym w Łomży, poprawia się. Nadal istotnym problemem pozostaje wysokie dobowe stężenie pyłów, rejestrowane w okresie grzewczym – pisze Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Białymstoku w dorocznej ocenie jakości powietrza.
Raport opisuje sytuację całego województwa, my skupimy się na rejonie Łomży. Źródłem danych są wyniki pomiarów 9 stacji w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na terenie województwa, w tym umiejscowionej w Łomży przy ul. Sikorskiego. Wyniki uzupełnione są m.in. wskaźnikami i modelami matematycznymi transportu i przemian substancji w powietrzu. To o tyle istotne, że niektóre substancje są monitorowane na niektórych stacjach, a wyniki dotyczą całego ternu. Zanieczyszczenia pochodzą z działalności człowieka, w przypadku pyłów PM10, PM2,5, benzo(a)pirenu z sektora komunalno-bytowego, tlenki azotu z transportu, a tlenki siarki z działalności przemysłowej
Łomża na pomarańczowo
Stężenie dwutlenku siarki (SO2) czy dwutlenku azotu (NO2) w Łomży choć najwyższe w strefie podlaskiej, to i tak dużo poniżej normy z tendencją spadkową. Minimalne wartości osiągały także zanieczyszczenia: Arsenem (As), Ołowiem (Pb), Kadmem (Cd), czy Nikielem (Ni).
W przypadku zanieczyszczenia pyłem PM10 poziom stężeń 24-godzinnych i średnioroczny nie został w województwie przekroczony. Jednak najwyższą liczbę dni z przekroczeniem stężenia dopuszczalnego 50 µg/m3 dla PM10 zanotowano w Łomży. W 2023 roku było ich 10. Od kilku lat widać jednak spadek (2020 – 39; 2021 – 41; 2022 – 32 dni). Autorzy raportu zauważają, że przekroczenia mają miejsce w okresie grzewczym. Wówczas zdarzają się wysokie piki stężeń pyłowych nawet do kilkuset mikrogramów, powodując w efekcie przekroczenie dobowej normy poziomu dopuszczalnego.
Także w przypadku zanieczyszczenia pyłami PM2,5 na obszarze województwa podlaskiego, w odniesieniu do średniorocznego poziomu dopuszczalnego (20 μg/m3), nie zarejestrowano przekroczeń. W strefie podlaskiej najwyższe stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego PM2,5 wystąpiło w Łomży i wyniosło 17 μg/m3, co stanowi 85% poziomu dopuszczalnego. Wartość ta była również najwyższą wartością w województwie podlaskim – stwierdza GIOŚ.
Jakość powietrza w województwie podlaskim, pod względem zanieczyszczeń pyłowych, na przełomie ostatnich 10 lat (2014-2023) uległa zdecydowanej poprawie – zauważają autorzy opracowania. Pomagają ocieplenie klimatu, ciepłe zimy, świadomość ekologiczna i wymiany kopciuchów.
Benzo(a)piren B(a)P w pyle zawieszonym PM10
Na terenie strefy podlaskiej, w której znajduje się Łomża, nie zanotowano przekroczenia średniorocznego poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10. Jednak najwyższe stężenie wystąpiło w Łomży i wyniosło 1,27 ng/m3 (najniższe w Suwałkach - 0,47 ng/m3). W Łomży widać przekroczenie średniorocznego poziomu docelowy wynoszącego 1 ng/m3, ale stosując zasady zaokrąglenia przekroczenia nie ma. Stężenie średnioroczne zanotowane w 2022 r. przekroczyło poziom docelowy 3-krotnie, a w latach: 2020 i 2021 aż 5-cio krotnie. Rok 2023 jest pierwszym rokiem od momentu rozpoczęcia pomiarów, w którym stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 nie zostało przekroczone.
Zanieczyszczenie ozonem
Ozon to tlen, ale trochę inny. Cząsteczki tlenu, którym oddychamy i który jest podstawowym składnikiem powietrza, są zbudowane z dwóch atomów tlenu (O2). , w skład cząsteczki ozonu wchodzą natomiast trzy atomy tlenu (O3). Ten trzeci atom tlenu sprawia, iż ozon w przeciwieństwie do dwuatomowej cząsteczki tlenu jest silnym utleniaczem fotochemicznym. Jak pisze GIOŚ na swojej stronie internetowej, Ozon w górnej części atmosfery absorbuje promieniowanie UV, w dolnej warstwie atmosfery – troposferze jest zanieczyszczeniem powietrza, które negatywnie wpływa na zdrowie ludzi. Podwyższone stężenie ozonu w powietrzu może prowadzić do reakcji zapalnych oczu czy chorób dróg oddechowych, w tym nasilenia objawów astmy oraz zmniejszenia wydolności płuc. Organizm człowieka broni się przed przedostającym się do płuc ozonem i zmniejsza ilość wdychanego tlenu, co w konsekwencji może powodować nasilenie chorób układu krążenia. Ozon może powodować senność, bóle głowy i znużenie oraz spadek ciśnienia tętniczego krwi. Ponadto podwyższone stężenia ozonu niszczą roślinność oraz przyspieszają korozję materiałów.
W 2023 roku przekroczenie poziomu celu długoterminowego określonego dla ozonu (maksymalne dobowe stężenia 8-godzinne średnie kroczące powyżej 120 μg/m3) wystąpiło na wszystkich stacjach pomiarowych, choć głównie w zachodniej i południowej części województwa. Jako przyczyny przekraczania poziomu celu długoterminowego stężenia ozonu, wskazano lokalną emisję prekursorów oraz występowanie w okresie wiosenno-letnim warunków meteorologicznych sprzyjających formowaniu się ozonu w powietrzu, tj. wysokiej temperatury i dużego nasłonecznienia oraz napływ tego zanieczyszczenia spoza granic województwa.
