Przejdź do treści Przejdź do menu
piątek, 29 marca 2024 napisz DONOS@

Ostatni partyzant Ziemi Łomżyńskiej

- Naród to łańcuch pokoleń, rozwija się dzięki pamięci o tych, którzy dla niego się poświęcili – mówi dr Jarosław Schabieński, naczelnik Oddziałowego Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Białymstoku, stojąc przy odnowionym grobie por. Stanisława Marchewki ps „Ryba” i jego żony Agnieszki na cmentarzu w Piątnicy. „Ryba” to ostatni partyzan Ziemi Łomżyńskiej, który zginął w walce 4 marca 1957 r., a więc niemal 12 lat po zakończeniu II wojny światowej. Dzięki staraniom historyków z Instytutu Pamięci Narodowej porucznikowi Marchewce„Rybie” przywrócono dobre imię, a do świadomości społecznej dotarły informacje o ofierze jaką złożył na ołtarzu wolności Polski.

O pochodzącym z Jeziorka poruczniku Stanisławie Marchewce ps. „Ryba” przez całe dziesięciolecia nie można było mówić. Oficjalna propaganda komunistyczna nazwała go bandytą. Od kilkunastu lat historycy z Instytutu Pamięci Narodowej starają się ją odkłamać pokazując prawdziwe życie i walkę polskiego żołnierza. W 2007 roku, w 50 rocznicę Jego śmieci, w Jeziorku odsłonięto pomnik por. Marchewki. W tym roku odnowiono nagrobek na cmentarzy w Piątnicy pod którym leżą szczątki żołnierzy Armii Krajowej por. Stanisława Marchewki ps „Ryba” i jego żony Agnieszki. Poświęcenie pomnika miało uroczysty i charakter z udziałem pocztów sztandarowych i delegacji władz. Wcześniej w piątnickiej świątyni odprawiona została msza święta za zmarłych i poległych żołnierzy podziemia niepodległościowego, wśród których był także porucznik Stanisław Marchewka ps. „Ryba”. 
- Porucznik Marchewka nie był pierwszym, ani jedynym. Jego życie zbieżne jest do wielu innych, którzy walkę zaczynali we wrześniu 1939 roku jako żołnierze Wojska Polskiego – mówił dr. hab. Krzysztof Sychowicz, historyk z IPN przybliżając obecnym w kościele historię życia i walki ostatniego partyzanta Ziemi Łomżyńskiej. Podkreślał, że por. Marchewka był bliskim współpracownikiem i podzielił los dwóch głównych partyzantów regionu - kpt. Stanisława Cieślewskiego ps. „Lipiec”, komendanta obwodu ZWZ – AK Łomża, oraz mjr. Jana Tabortowskiego ps. „Bruzda”, który był prezesem rejonowym „Wolność i Niezawisłość”. Zwracał uwagę, że nie tworzyli oni bad, ale byli członkami struktur organizacyjnych konspiracyjnego państwa polskiego. - Struktur walczących o wolną i niepodległą Polskę od 1939 roku. To są ci samu ludzie – podkreślał historyk tłumacząc, że „nowego sowieta” w 1944 roku nie witali jako wyzwoliciela, bo pamiętając lata 1939-1941 wiedzieli z czym mają do czynienia. Profesor Sychowicz podkreślał także, że zarówno  kpt. Cieślewski, mjr. Tabortowskiego jak i por. Marchewka ujawnili się w 1947 roku, złożyli broń i wyjechali z regionu by móc normalnie żyć i budować Polskę, ale komuniści i UBecy zmusili ich do powrotu do konspiracji i w okolice Łomży.
-  UB nie pozwalała im normalnie funkcjonować. „Lipiec”, „Bruzda” wrócili, bo tu mogli liczyć na pomoc mieszkańców, na ukrycie w trudnej sytuacji. Tu w 1952 roku pojawia się Marchewka nie po to aby walczyć z bronią w ręku z systemem komunistycznym. Został zmuszony przez UB do współpracy i zdekonspirowania „Bruzdy”. Wrócił, odnalazł go, wyznał mu prawdę i z nim pozostał wyklętym. W latach 50. to nie wyglądało jak partyzantka. To było polowanie z nagonką. Przeciwko kilkudziesięciu ukrywającym się partyzantom rzucano kilka tysięcy funkcjonariusz KBW, UB, milicjantów i kapusiów – mówił historyk podkreślając, że dla por. Marchewki uczciwość wobec swego bezpośredniego zwierzchnika była tożsama ze śmiercią. 
Kpt. Stanisław Cieślewski „Lipiec” zginął w 1952 roku. Mjr. Jan Tabortowski „Bruzda”  w 1954. 
Stanisława Marchewke ps. „Ryba”, zabito 4 marca 1957 roku w Jeziorku. Zginął z bronią w ręku otoczony przez oddziały SB-KBW. Miejsce jego kryjówki – bunkier pod zabudowaniami gospodarczymi w gospodarstwie Apolinarego Grabowskiego w Jeziorku – zdradził esbekom Tadeusz Wysocki. 

Nowy nagrobek pod którym na cmentarzy w Piątnicy spoczywają por. Stanisław Marchewka  „Ryba” i jego żona Agnieszka, poświęcił proboszcz ks. Szczepan Dobecki. Kilkudziesięciu uczestników niedzielnej uroczystości przeszło tam prowadzonych przez poczt sztandarowe m.in. policji, wojska i strażaków. Wśród składających kwiaty i zapalając znicze na grobie bohaterów byli m.in. poseł Lech Kołakowski, Sychowicz, starosta łomżyński Lech Szabłowski, wójt Piątnica Artur Wierzbowski, oraz przedstawiciele IPN. Dr Jarosław Schabieński, naczelnik Oddziałowego Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa  IPN w Białymstoku, wspominając naukę w liceum w Łomży mówił, że w latach 80-tych w klasie tylko dwie osoby wiedziały kim był „Ryba”, ale nawet oni mówi o nim szeptem. Mówiąc o narodzie jako "łańcuchu pokoleń" podkreślał, że dwa totalitaryzmy XX wieku, które napadły na Polskę – hitlerowskie Niemcy i komunistyczny Związek Sowiecki - „chciały tę pamięć przerwać”. - Misją IPN jest aby ten łańcuch połączyć. Jesteśmy narodem pamiętającym o tych, którzy się dla niego poświecili – podkreślał dr Jarosław Schabieński.

240308092554.png
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:

 
 

W celu świadczenia przez nas usług oraz ulepszania i analizy ich, posiłkujemy się usługami i narzędziami innych podmiotów. Realizują one określone przez nas cele, przy czym, w pewnych przypadkach, mogą także przy pomocy danych uzyskanych w naszych Serwisach realizować swoje własne cele i cele ich podmiotów współpracujących.

W szczególności współpracujemy z partnerami w zakresie:
  1. Analityki ruchu na naszych serwisach
  2. Analityki w celach reklamowych i dopasowania treści
  3. Personalizowania reklam
  4. Korzystania z wtyczek społecznościowych

Zgoda oznacza, że n/w podmioty mogą używać Twoich danych osobowych, w postaci udostępnionej przez Ciebie historii przeglądania stron i aplikacji internetowych w celach marketingowych dla dostosowania reklam oraz umieszczenia znaczników internetowych (cookies).

W ustawieniach swojej przeglądarki możesz ograniczyć lub wyłączyć obsługę plików Cookies.

Lista Zaufanych Partnerów

Wyrażam zgodę