Czy w Łomży należy postawić pomnik Edwardowi Gierkowi? - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Oto tekst na jubileusz 600-lecia nadania praw miejskich, który napisał i przyniósł do redakcji Janusz Dąbrowski.

Nikt nie pamięta, co oznacza data 1. czerwca 1975 roku
W „Gazecie Bezcennej” z dnia 16 stycznia 2018 roku, w artykule pt. Coraz nas mniej przeczytałem przygnębiającą wiadomość, że mieszkańców Łomży co rok systematycznie ubywa o kilkaset osób.
Łomża swoje apogeum wielkości miała w 1998 roku. Było nas 64 828 osób. W tym miejscu postaram się przypomnieć z dziejów miasta trzy ważne okresy jego rozwoju.

Pierwszy okres to lata 1807-1813, czas Księstwa Warszawskiego, które było pod protektoratem Francji. Miasto Łomżę podniesiono wówczas do rangi stolicy departamentu, czyli odpowiednika województwa, w skład którego wchodziły następujące powiaty:
1) łomżyński z siedzibą władz w Łomży;
2) biebrzański (w Szczuczynie);
3) tykociński (w Tykocinie);
4) dąbrowski (w Augustowie);
5) kalwaryjski (w Kalwarii - obecnie na Litwie);
6) mariampolski (w Mariampolu - obecnie Litwa);
7) powiat wigierski (z siedzibą w Sejnach).
Miasto Łomża w 1808 roku liczy 1359 mieszkańców, a w 1814 ma ich już około 3 tysięcy. Stolicą departamentu była przez sześć lat i w tym czasie liczba mieszkańców powiększyła się o ponad 100 procent, tj. 1641. Powstało wiele urzędów departamentowych.

Drugi okres to lata 1866-1914, w okresie Królestwa Polskiego. W ostatnich dniach grudnia 1866 roku car Aleksander II wprowadził nowy podział administracyjny ziem polskich. W myśl nowych przepisów powstała gubernia łomżyńska z siedzibą władz w Łomży. W tym czasie liczba mieszkańców Łomży dochodziła do 10 tysięcy. W skład guberni wchodziły powiaty:
1) łomżyński z siedzibą w Łomży;
2) kolneński z siedzibą w Kolnie;
3) makowski z siedzibą w Makowie;
4) mazowiecki z siedzibą w Tykocinie;
5) ostrołęcki z siedzibą w Ostrołęce;
6) szczuczyński w siedzibą w Szczuczynie;
7) ostrowski z siedzibą w Ostrowi;
8) pułtuski z siedzibą w Pułtusku (do 1897 roku);
9) węgrowski z siedzibą w Węgrowie (od 1913 roku).
Nastąpił przyspieszony rozwój Łomży. Powstało wiele urzędów gubernialnych. Rozwinęło się budownictwo. Niektóre z budynków z tego czasu przetrwały do dziś i są ozdobą miasta. Uruchomiono nowe zakłady wytwórcze. W 1913 roku miasto liczyło 26 700 mieszkańców, nie licząc wojska, którego było w garnizonie łomżyńskim ponad 6 tysięcy.

Trzeci okres - ostatni i najważniejszy czas świetności, który wielu obecnych mieszkańców miasta przechowuje jeszcze w pamięci, to czasy po reformie administracyjnej 1975 roku, lata PRL-u i początkowy okres III RP do 1998 roku.
Należy cofnąć się do początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku, aby zrozumieć, dlaczego doszło do utworzenia w Polsce 49 województw. W dniu 21 grudnia 1970 roku pierwszym sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR został wybrany Edward Gierek. W owym czasie był najważniejszą osobą w państwie i decydował o wszystkim.
Gierek od 1974 roku podczas wystąpień publicznych mówił o „równym rozwoju kraju”. Chciał, aby społeczeństwo było blisko władzy wojewódzkiej i tzw. szary człowiek miał ją w odległości nieprzekraczającej 50 km. Był zdecydowanym przeciwnikiem 17 wielkich województw. Nowo utworzone mniejsze województwa miały taki sam zakres władzy jak poprzednie duże. W transmitowanych przez telewizję dyskusjach widać było zwolenników i przeciwników reformy administracyjnej.
Stało się. Rada Państwa ogłosiła z dniem 1. czerwca 1974 powstanie nowych województw. Miasto Łomża zostało stolicą województwa łomżyńskiego. Obszar nowego województwa wynosił 6 025 km kw., a zamieszkiwało je ludność w liczbie 364 tysięcy. W składzie województwa znalazł się teren dawnych powiatów: łomżyńskiego, grajewskiego, zambrowskiego, kolneńskiego i wysokomazowieckiego, które zlikwidowano.
W 1975 roku Łomża liczyła 27 200 mieszkańców, a przez 24 lata istnienia województwa liczba ta wzrosła o 37 228 osób tj. 160%. W kolejnych latach przybywało corocznie ponad tysiąc mieszkańców Łomży: 1976 r. + 2048 mieszkańców, 1977r.  + 2079 mieszkańców, 1978 r. + 3419 mieszkańców, 1979 r. + 3119 mieszkańców, 1980 r. + 1143 mieszkańców, 1982 r. + 2607 mieszkańców, 1983 r. + 2667 mieszkańców, 1986 r. + 1845 mieszkańców, 1987 r. + 2200 mieszkańców, 1988 r. + 1077 mieszkańców.
Wymienione dane uwidaczniają, jaki był olbrzymi rozwój miasta i wzrost liczby ludności. Rekordowy był rok 1978, w którym przybyło mieszkańców 3419. Obecnie nikt tego nie pamięta i nie wierzy, że aż tak Łomża mogła powiększyć się w jednym roku.
Nie będę wymieniał, co powstało w PRL-u, napisze tylko tyle: nie było bezrobocia, kto chciał, ten pracował. Wiele zbudowanych wówczas zakładów pracy zostało później zlikwidowanych, a bezrobocie sięgnęło nawet 22%.
W piśmie „Narew” z 3 października 2017 roku w artykule pt. Razem budujemy Łomżę doczytałem się, że w okolicach osiedla Wiosennego przy szosie do Mężenina jest zaplanowane wybudowanie nowego osiedla domów jednorodzinnych. Nowe osiedle będzie mogło liczyć około 3 tys. mieszkańców. To osiedle powstanie za około 10 lat na obszarze 63 hektarów. Autor anonimowy napisał, że tak wielkiego zaplanowanego przedsięwzięcia miasto nigdy nie przeżywało.
Rozumiem, dlaczego nie podpisał się, bo minął się z prawdą o wielkim historycznym przedsięwzięciu. Nie wie, że Łomża w ciągu jednego tylko roku 1978 powiększyła się o około 3,5 tysiąca mieszkańców. Natomiast w czasach PRL-u ciągu 10 lat (1976-1985) nastąpił wzrost o 20 101 osób.

Analizując dzieje Łomży, zastanawiamy się, co wpływało pozytywnie na jej rozwój. Historia ziemi łomżyńskiej pokazuje, że miejscowości, które w pewnym czasie odgrywały istotną rolę, na przykład Szczuczyn, Nowogród, Wizna, później podupadały. Co się do tego przyczyniło, że Łomża rozwijała się szybciej. Do wydarzeń o największym znaczeniu należy zaliczyć:
- przywilej lokacyjny z 1418 roku,
- powstanie szkoły średniej w 1614 roku,
- powstanie departamentu łomżyńskiego w 1807 roku,
- utworzenie guberni łomżyńskiej w 1866 roku,
- utworzenie województwa łomżyńskiego w 1975 roku.
Wymienione wyżej daty są bardzo ważne, a wśród nich może najważniejsza - 1 czerwca 1975 roku, początek okresu prosperity miasta. Od niej zaczął się czas niebywale intensywnego rozwoju cywilizacyjnego, kulturalnego, gospodarczo-przemysłowego. Warto pamiętać tę ważną datę. Po likwidacji województwa łomżyńskiego co roku liczba ludności Łomży zmniejsza się o kilkaset osób. Na koniec roku 2017 miasto liczy 59 147 mieszkańców. W ciągu 14 „powiatowych” lat liczba ludności Łomży zmniejszyła się o 8%, to znaczy o 5 281 osób. To prawie tak, jakby zniknęła ludność Wizny i Nowogrodu razem wziętych. Myśląc futurologicznie: wątpię, aby Łomża za 200 lat osiągnęła 100 tysięcy mieszkańców. Tylko samo pudrowanie czy lukrowanie dróg asfaltowych i chodników nie pomoże w rozwoju miasta.

Czy w Łomży pamięta się o najważniejszych w jej historii wydarzeniach? Jest ulica Księcia Janusza I i planowany jest pomnik na 600-lecie miasta. Liceum Ogólnokształcąca im. Tadeusza Kościuszki kontynuuje tradycje łomżyńskiej szkoły średniej od 1614 roku. Wspominając czasy departamentu łomżyńskiego, można na przykład nazwać imieniem Bonapartego szkołę lub ulicę - Francuską.
Gdy w Polsce minie władza rządzącej obecnie partii PIS, należy postawić pomnik Edwardowi Gierkowi za ustanowienie województwa łomżyńskiego. To mu się należy jak korony królom. Powyższe daty powinny mieć ślady widoczne w mieście.
Na koniec zadam pytanie: dlaczego wiele najlepszych lat Łomży, jeśli chodzi o rozwój miasta, przypada na czasy, kiedy Polska nie miała pełnej suwerenności?

Zatroskany,
od wielu pokoleń mieszkający w Łomży
Janusz Dąbrowski