Konferencja o Dmowskim
- Wielkim szczęściem polskiej polityki było, że w początkach niepodległości, czy w decydującym czasie, bo niepodległość była nagrodą za to, miała kilka postaci o wyjątkowych walorach i Roman Dmowski był jednym z nich – mówił prof. dr hab. Krzysztof Kawalec z Uniwersytetu Wrocławskiego, podkreślając wybitne miejsce w historii Polski tego polityka przełomu XIX i XX wieku. - Obok Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego można dołożyć Wincentego Witosa i to by było wszystko – dodawał mówiąc uczniom łomżyńskich szkół średnich, że w ich podręcznikach historii wygląda to trochę inaczej. Profesor Kawalec był jednym z prelegentów uczestniczących w łomżyńskiej konferencji pt. „Roman Dmowski i ruch narodowy. W 100. rocznicę odzyskania Niepodległości.”
Konferencję poświęconą Dmowskiemu zorganizowały Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, Łomżyńskie Forum Samorządowe, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości oraz Centrum Kultury przy Szkołach Katolickich, gdzie odbyły się wykłady.
- Dziś pierwsza z cyklu konferencji o wielkich osobach związanych także, choć w różny sposób, z naszym regionem – zapowiadał dr hab. Krzysztof Sychowicz, główny organizator konferencji. - To, można powiedzieć, ojcowie założyciele Polski z 1918 roku. Odrodzenie państwa nie mogoł się udać bez porozumienia między tymi ważnymi postaciami, które miały rożne poglądy polityczne, ale jeden wspólny cel – wolną Polskę – dodawał historyk.
- Zależy nam, aby budować postawy patriotyczne, ale zbudowane na rzetelnej wiedzy i prawdzie – dodawała dr Agnieszka Muzyk, wiceprezydent Łomży i przewodnicząca ŁFS, podkreślając, ze wybitnych naukowców zaproszono, aby tę prawdziwą wiedzę przekazać przede wszystkim młodzieży szkolnej, która wypełniała aulę.
„Był jakością samą dla siebie”
Jako pierwszy o miejscu Romana Dmowskiego, twórcy stronnictwa narodowego i polityka, który w imieniu Polski podpisywał Traktat Wersalski przywracający Polskę na mapę Europy, mówił prof. Krzysztof Kawalec z Uniwersytetu Wrocławskiego. To wybitny znawca postaci Romana Dmowskiego i autor jego biografii. Profesor podkreślał, że „postać Dmowskiego przedstawiana jest zdecydowanie oszczędnie”, a na początku XX wieku był on jednym z trzech – obok Piłsudskiego i Witosa - najważniejszych, którzy przyczynili się od odrodzenia Polski w 1918 roku. Profesor mówił, że Dmowski „był jakością samą dla siebie” - znał 9 języków obcych, 7 posługiwał się swobodnie i zwiedził pół świata. Mówił, że zachowane relacje polityków np. z Japonii wskazują, że był bardzo wysoko oceniany. Podkreślał, że był wybitnym ideologiem, politykiem i politologiem. Wskazywał, że „Jego autorski pomysł na niepodległość” przedstawiany wiosną 1917 roku rządowi Wielkiej Brytanii jest zbliżony z późniejszym „ładem wersalskim”, po I wojnie światowej.
Profesor Krzysztof Kawalec podkreślał, że Roman Dmowski był demokratą, choć sam tego tak nie określał. Mówił, że w Jego opinii „Polska należała do świata zachodniego, świata wolności”.
- Dmowski uważał, że fundamentem rozwoju nie jest zamykanie się na innych, ale otwieranie się, choć pod określonymi warunkami – zaznaczał historyk.
Przywołując wydaną w 1903 roku książkę Romana Dmowskiego pt. „Myśli nowoczesnego Polaka”, mówił, że uwzględniając ówczesny kontekst polityczny, jej przesłanie pasowałoby do czasów globalizmu. - W świecie zdominowanym przez wielkich mali muszą walczyć, aby przetrwać używając wszelkich środków i sposobów – mówił profesor podkreślając, że nie chodzi bezpośrednio o walkę militarną, ale o walkę gospodarczą i kulturową.
Obrazki dla współczesnych
Profesor przywołał także „dwa obrazki” z życia Romana Dmowskiego, które mogłyby posłużyć za wzór współczesnym polskim politykom. Pierwszy dotyczył rozmów na konferencji paryskiej, po I wojnie światowej, gdy Dmowski był pytany o swoją ocenę rządów w Warszawie pod kierownictwem Piłsudskiego. Jak mówił profesor w rządzie dominowali socjaliści, przeciwnicy polityczni Dmowskiego i był on, dość brutalnie przez nich atakowany. - Co odpowiedział? Otóż wziął ich w obronę mówiąc, że otoczona przez rewolucję rosyjską na wschodzie i niemiecką na zachodzie Polska, musiała zrobić to, co w przyrodzie robią zwierzęta pozbawione kłów i pazurów - przybrała zabarwienie ochronne – opowiadał profesor Kawalec.
Drugi z przytoczonych obrazków – jak mówił profesor – dziś może zabrzmieć egzotycznie.
Opowiadał, że Dmowski, będąc krótko ministrem spraw zagranicznych, uważając, że Państwo Polskie powinno mieć zrównoważony budżet, że jego własna klasa polityczna nie powinna go zbyt wiele kosztować, a urzędy powinny funkcjonować tak, aby pogodzić działanie Państwa z nieobciążaniem zubożonego społeczeństwa nadmiernymi podatkami, kiedy mógł używał środków komunikacji publicznej.
- Kiedy mieszkał pod Poznaniem w Chludowie i przywieziono go do Warszawy samochodem, to uregulował rachunek za benzynę, aby nie obciążać Państwa – mówił profesor dodając, że Dmowski uważał, że obowiązkiem elit jest postawa służebna, że niemoralne i niedopuszczalne jest bogacenie się w jakikolwiek sposób. - Mówiłem, że był postacią budzącą kontrowersje i atakowaną, ale nawet wśród jego politycznych nieprzyjaciół, czy konkurentów w obozie ludowym czy socjalistycznym, nie odmawiano mu, że był osobą bezinteresowną osobiście, która na polityce nigdy się nie dorobiła i nie próbowała nawet dorobić – dodawał.
Roman Dmowski zmarł, mając 75 lat, w Drozdowie koło Łomży (2 stycznia 1939 roku).
- Los okazał się litościwy, bo oszczędził mu widoku klęski Państwa, do którego powstania się przyczynił w stopniu tak wybitnym – mówił profesor Kawalec, oceniał, że dziś jeszcze w przestrzeni publicznej Roman Dmowski nie zajął miejsca należnego mu z racji zasług dla Ojczyzny.
W trakcie konferencji wykłady o Romanie Dmowskim i ruchu narodowym głosili także dr hab. Krzysztof Kaczmarski, dr hab. Karol Sacewicz, dr hab. Piotr Kardela, dr hab. Krzysztof Sychowicz, dr Paweł Warot, dr Rafał Sierchuła i Michał Wołłejko.
