Rzecznik Praw Obywatelskich broni 6-latków z Łomży
Problem rocznego wychowania przedszkolnego w przedszkolu albo szkole podstawowej znany jest w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich od ponad roku. Wówczas istniał obowiązek posyłania na nauki do pierwszej klasy 6-latków, więc napływały skargi rodziców, że przygotowanie przedszkolne 5-latków organizuje się w oddziałach w szkołach, chociaż rodzice woleliby posyłać swoje dzieci do przedszkoli. Powrót od września do obowiązku szkolnego 7-latków w podobnej sytuacji postawił rodziców tegorocznych 6-latków. - Przyglądamy się sytuacji i analizujemy stan prawny – mówi dr Agnieszka Grzelak, zastępca dyrektora Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. - Przyglądamy się sytuacji m.in. w kontekście Warszawy, gdzie na razie jedna dzielnica planuje zerówki w przedszkolu, a pozostałe – jeszcze nie. Poprosiliśmy przedstawicielkę Rzecznika Praw Obywatelskich o przyjrzenie się prawom rodziców do wyboru miejsca przygotowań 6-latka: w przedszkolu czy szkole również w kontekście Łomży.
Dr Grzelak ocenia, że: „stan prawny po nowelizacji jest bardzo skomplikowany”. Ustawa uchwalona w grudniu 2015 r. ustala nam nowy stan prawny w stosunku do: ustawy o systemie oświaty z 1991 r. oraz ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty z 2013 r., a ponadto wprowadza przepisy przejściowe do 2019 r.. Zgodnie z przyjętą w grudniu 2015 nowelizacją, 6-latek ma obowiązek odbyć przygotowanie do szkoły w przedszkolu lub innej formie wychowania przedszkolnego, za co odpowiedzialna jest gmina. Art. 2 ustawy z 2015 r., zmieniający ustawę z 2013 r. stanowi o sieci publicznych przedszkoli wraz innymi formami wychowania przedszkolnego tak zorganizowanych, że droga dziecka nie powinna przekraczać 3 km. Dotyczy to również przedszkoli niepublicznych, w których gmina „wykupuje” miejsca, i oddziałów przedszkolnych w szkołach. Do tego dochodzą przepisy innych aktów prawa powszechnie obowiązującego, w tym Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a także akty prawa międzynarodowego, takie jak Konwencja Praw Dziecka, określające, że wychowanie i kierowanie losami dziecka należy do praw i obowiązków rodziców. Rekrutacja do przedszkoli powinna odbywać się na zasadzie powszechnej dostępności, a rodzice na tydzień przed rozpoczęciem rekrutacji mają prawo złożyć deklarację, czy chcą, aby dziecko odbyło roczne przygotowanie do nauki szkolnej w grupie 6-latków w swoim przedszkolu czy w zerówce w szkole. - Radni gminy, reprezentujący mieszkańców, mogą zdecydować, że zerówek w przedszkolu nie będzie, o co zabiega organ prowadzący szkoły, na przykład, prezydent Łomży, ale rodzice mają też prawo uznać, że ich prawa zostały ograniczone albo złamane – tłumaczy gmatwaninę przepisów specjalistka z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. - Organ nie może postąpić wbrew zdaniu rady.
Wypychanie 6-latków do szkół
- Rodzic 6-latka może złożyć deklarację o chęci kontynuacji wychowania przedszkolnego dziecka w przedszkolu, ale gmina może nie zorganizować tam zerówki, na co przepisy nowelizacji zezwalają - rozważa kwestię dr Grzelak. - Problem jest przez nas analizowany. Nie mamy jasnej odpowiedzi, czy rezygnacja z utworzenia oddziałów dla sześciolatków w przedszkolach stanowi naruszenie praw rodziców i dzieci, bowiem zależy to od wielu czynników. Odpowiedzi zatem udzielam ogólnie. Rada miasta określając sieć placówek moim zdaniem musi mieć za priorytet dobro dziecka i oczekiwania rodziców.
Także rodziców 5- i 4-latków, mających prawo do opieki przedszkolnej mają prawo do tego, by ich dzieci były przyjęte do przedszkola i dla nich miejsce powinno się znaleźć. W perspektywie należy również znaleźć miejsca dla 3-latków. Jeśli prezydent Łomży ma w radzie przewagę opcji politycznej, może przeforsuje zerówki w podstawówkach, ale na uchwałę rady można wnieść skargę do sądu administracyjnego, co reguluje ustawa o samorządzie gminnym w art. 101: Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.
- Nie wiem, jaka w Łomży jest dziś sytuacja demograficzna i jaka jest spodziewana w najbliższych latach – zastrzega dr Agnieszka Grzelak. - Kolokwialnie mówiąc: jeśli nie będzie miejsc dla 5- i 4-latków, którym należy zapewnić opiekę w przedszkolu, to 6-latki będą zapewne wypychane do oddziałów przedszkolnych w szkołach. Ustawodawca w Sejmie nie zdawał sobie sprawy, że pod hasłem, aby 6-latki zostały w przedszkolu, kryje się spora pułapka organizacyjna. Rzecznik Praw Obywatelskich pilnie przygląda się sytuacji i będzie reagował na wszelkie doniesienia o naruszeniach praw dzieci i rodziców.
Mirosław R. Derewońko
