Adam Chętnik znany i nieznany
Wystawę czasową, przybliżającą działalność Adama Chętnika (1885 – 1967), wybitnego patrioty, muzealnika, etnografa i założyciela skansenu w Nowogrodzie, otwarto w Muzeum Północno-Mazowieckim w Łomży. – To, że otwieramy tę wystawę w dniu 14 marca nikogo nie powinno dziwić, gdyż 67 lat temu, 14 marca 1948 r. Adam Chętnik otworzył też nasze muzeum! – mówi dyrektor Jerzy Jastrzębski. Wystawa „Chętnik znany i nieznany” jest kolejnym etapem obchodów Roku Adama Chętnika w łomżyńskim muzeum, stąd udział w jej otwarciu Jacka Chętnika – wnuka Adama. – Najbardziej nieznana jest sfera niepodległościowa i społeczna działalności dziadka – podkreśla Jacek Chętnik. – Skansen czy Muzeum Północno-Mazowieckie rzucają się w oczy, ale znaczną część jego życia od najmłodszych lat wypełniała działalność niepodległościowa!
Ekspozycja poświęcona Adamowi Chętnikowi składa się z czterech zasadniczych części. Pierwsza przybliża jego życie w rodzinnym domu w Nowogrodzie, stąd odtworzenie wnętrza wiejskiej chałupy z przełomu XIX i XX w. oraz przypomnienie postaci jego ojca Wincentego, lutnika i muzyka. W kolejnym pomieszczeniu twórcy wystawy odtworzyli, na podstawie wspomnień córki Chętnika Teresy, wygląd jego gabinetu z okresu 20-lecia międzywojennego, z licznymi publikacjami autorskimi na półkach biblioteczki. Trzecia część ekspozycji przybliża Chętnika mniej znanego. Dlatego oprócz licznych publikacji prasowych czy maszynopisów mamy na niej dowody ożywionej działalności społeczno - patriotycznej Chętnika wśród młodzieży wiejskiej okresu zaborów, jego działalności konspiracyjnej, ale też pasji fotograficznej.
– Wystawa ma wiele autentycznych zdjęć z dawnych czasów i wiele osób, które tutaj przyjdą, będzie miało okazję odnaleźć historię swoich rodzin – mówi Jacek Chętnik. – Udostępniliśmy tu troszeczkę materiałów z archiwum Adama Chętnika, ale na niektórych zdjęciach widzę członków swojej rodziny i nigdy tych zdjęć wcześniej nie widziałem!
Ostatnia część wystawy to działalność muzealnicza Adama Chętnika, udokumentowana nie tylko eksponatami czy fotografiami, ale też korespondencją czy odznaczeniami. W dniu otwarcia wystawy wzbogacił ją dodatkowo występ zespołu „Kurpianka” z Kadzidła, zaprezentowano również telewizyjny film dokumentalny z roku 1969 „Skansen nad Narwią. Adam Chętnik”, powstały w ramach cyklu „Wielcy, znani, nieznani”.
– Ta wystawa to dla mnie wzruszający powrót do tych dawnych czasów – ocenia Jacek Chętnik. –
Podchodzę do tego bardzo emocjonalnie, bo jak oglądam wystawę czy ten film, to wspomnienia wracają, wracają moi przodkowie, a oglądając ich dokonania cieszę się, że jest to upublicznione, tym bardziej, że urodziłem się w Łomży i z przyjemnością tu wracam!
Jak podkreśla Jacek Chętnik, pomimo tego, że miał już 16 lat w chwili śmierci swego dziadka, to wówczas nie zdawał sobie sprawy z tego, jak wielkim był on człowiekiem.
– Ta wiedza przyszła z czasem – zauważa Jacek Chętnik. – Jak człowiek jest młody, to inne sprawy przesłaniają wszystko, natomiast z wiekiem spogląda się na wszystko inaczej. Do tego mam wyjątkowe zobowiązanie, bo jestem jedynym wnukiem Adama Chętnika – poza mną są dwie wnuczki – i jeżeli pewnych rzeczy nie dopilnuję, a zajmuję się teraz archiwalną kwerendą dorobku dziadka, to jestem ostatnim, który może to zrobić, żeby jego dorobek nie zaginął bezpowrotnie.
Dlatego też Jacek Chętnik złożył wnioski o nadanie łomżyńskiemu muzeum imienia Adama Chętnika oraz modyfikacji nazwy skansenu w Nowogrodzie – dodania do niej imienia pierwszej żony Chętnika, Zofii Klukowskiej, zapowiada też kolejne działania upamiętniające Rok Chętnika.
– 31 maja odbędzie się inauguracja Roku Adama Chętnika w Nowogrodzie – zapowiada Jacek Chętnik. – Będzie ona miała charakter ponadregionalny, stąd mój apel do władz województwa, samorządowych, starostwa, czy miasta Łomży o wsparcie działań miasta Nowogród , bo będzie to duże wydarzenie dla całego regionu. Wcześniej, bo 20 kwietnia w Sejmie odbędzie się posiedzenie Komitetu Organizacyjnego obchodów 130. rocznicy urodzin Adama Chętnika, którego jestem przewodniczącym, gdzie dojdzie do podsumowania i weryfikacji planów oraz oceny sytuacji.
Wojciech Chamryk