Wiara i zabytki Czarnego Lądu
– Afryka nie powinna kojarzyć się nam tylko z klęskami, epidemiami czy różnego rodzaju nieszczęściami – podkreśla misjonarz ks. Tomasz Zieliński SMA. – To bardzo żywy i radosny kontynent, z bogatą kulturą i tradycjami, a od tych ludzi możemy się bardzo dużo nauczyć! Potwierdza to wystawa w Muzeum Diecezjalnym w Łomży, pokazująca wyjątkowe zabytki, przedmioty liturgiczne i codziennego użytku afrykańskich plemion oraz pracę misjonarzy ze Stowarzyszenia Misji Afrykańskich, głoszących Słowo Boże w Togo, Tanzanii i Republice Środkowej Afryki.
Poświęcona pracy misjonarzy na kontynencie afrykańskim wystawa, przedstawia nie tylko trudy ich codziennej pracy, wynikające przede wszystkim z różnic kulturowych, ale też historię Stowarzyszenia Misji Afrykańskich i jego osiągnięcia w zakresie działalności misyjnej, edukacyjnej, społecznej i kulturalnej. Z tą ostatnią dziedziną związane są liczne zabytki, gromadzone przez misjonarzy od początku ich obecności w Afryce.
– Te przedmioty pochodzą z różnych źródeł – wyjaśnia ks. Zieliński. – Nasze stowarzyszenie działa od 1856 r., a do Polski dotarło w 1931 r. Po zakończeniu wojny władze komunistyczne nie pozwoliły wznowić mu działalności i dopiero w 1991 r. nowy rząd uznał je oficjalnie w naszym kraju. Ale na świecie stowarzyszenie działało nieprzerwanie, stąd z innych prowincji dostaliśmy wiele starszych przedmiotów i zabytków pochodzących z zachodniej Afryki, a część została przywieziona przez polskich misjonarzy, o czym więcej na www.sma.pl
Wśród najcenniejszych eksponatów są przedmioty zabytkowe datowane na wiek XIX, jak gliniana urna na prochy zmarłych czy rytualne nakrycie głowy używane w tańcach rytualnych przez szamana bądź wodza plemienia. Nie brakuje też ubiorów, instrumentów muzycznych, różnego rodzaju ozdób, biżuterii, w tym z kości, gliny, ziaren czy pestek owoców, ale też z brązu i kamieni szlachetnych. Jest też broń służąca do walki oraz polowania, jak łuki, kusze, ozdobne tarcze i kołczany na strzały czy unikalny miecz z hebanu. Z tego wyjątkowo twardego i ozdobnego gatunku drewna wykonano też wiele rzeźb, inne zrobiono z kamienia czy kości, jak przepiękne wyobrażenie Świętej Rodziny z kłów guźca brodawkowatego czy kamienna statuetka Matki Bożej. Są też bożonarodzeniowe szopki wykonane z trawy, drewniane krucyfiksy, kamienne oraz drewniane kielichy i pateny oraz szaty liturgiczne.
– Ludzie w Afryce są bardzo religijni, tam nie ma ateistów – podkreśla ks. Zieliński. – Wszyscy wierzą tam w Boga, tylko tego Boga różnie nazywają, w zależności od religii, miejsca czy kultury w jakiej żyją. Stąd figurki szopki świadczące o tym, że tamtejsza ludność pozostaje wierna swojej kulturze, przyjmując jednocześnie elementy wiary chrześcijańskiej.
Duże zaciekawienie wśród zwiedzających wystawę w dniu jej otwarcia wzbudziły też pokryta trawą gliniana chata plemienia Masajów, szałas Pigmejów z gałęzi, liści palmowych i trawy oraz chata z gliny kryta blachą falistą plemienia Kabyie. Ta ostatnia oraz sandały wykonane z opon czy krótka włócznia z szyny kolejowej są dowodem na zmiany, którym podlega kontynent afrykański w ostatnich latach.
– Tam też dochodzi cywilizacja – potwierdza ks. Zieliński.- Ale można patrzeć na to zderzenie kultur dwojako. Domek pokryty blachą jest wygodny, bo ten dach nie niszczy się tak szybko jak słoma czy trawa, z których kiedyś robiono pokrycia dachowe. Ale tam, gdzie różnica w temperaturze pomiędzy dniem i nocą jest znaczna, jest to uciążliwe – w dzień blacha bardzo się nagrzewa, a w nocy szybko się chłodzi. Problem więc w tym, żeby wybierać dla siebie z innych kultur to, co jest korzystne, opierając się przede wszystkim na wierze!
Wojciech Chamryk
Zdjęcia: Elżbieta Piasecka-Chamryk
