Stykówki poezji Marcina Niemczury
W 30. rocznicę tragicznej śmierci młodego, doskonale zapowiadającego się łomżyńskiego poety i fotografika Marcina Niemczury jego twórczość zaprezentowała galeria Aporia Roberta Sokołowskiego. – Chcemy przypomnieć postać poety, który umiera w wieku 20 lat – mówi Robert Sokołowski. – Był stąd, tutaj obserwował rzeczywistość, to ona go kształtowała, kiedy zaczynał pisać i robić zdjęcia. I szukał siebie w sztuce poezji i w sztuce obrazu! W spotkaniu uczestniczyła Aniela Niemczura mama Marcina.
Marcin Niemczura (1963-1983) był wrażliwym młodym człowiekiem interesującym się różnymi dziedzinami sztuki, jednak najpełniej spełniał się w poezji i fotografii. Wiersze Marcina Niemczury ukazały się dwukrotnie: w 1984 r. dzięki przyjaciołom z liceum w tomiku „Znowu sam”, następnie po 9 latach w wydanym przez „Kontakty” zbiorku „W ciemnym pokoju świata”. Zadziwiają niewiarygodną, zważywszy na wiek autora, dojrzałością, wnikliwością spostrzeżeń oraz bezwarunkowym dążeniem do artystycznej oraz czysto ludzkiej szczerości. Tak jak w wierszu o starej kobiecie, której życie jest obecnie puste i jałowe czy w tym o miasteczku, pełnym facetów o czerwonych twarzach, stojących na rogach każdej ulicy.
– Żyjąc w miasteczku ze swojego wiersza, zasiedlonym przez tłumy nowych mieszkańców z awansu społecznego, w społeczności zdominowanej przez kulturę robotniczo-chłopską, o tradycyjnym rdzeniu, przenicowanym przez realny socjalizm, buntował się przeciwko temu wszystkiemu – zauważa Robert Sokołowski.
Wiersze Marcina Niemczury także 30 lat po jego przedwczesnej śmierci równie mocno przemawiają do młodego pokolenia. W środowy wieczór w galerii Aporia czytali je nie tylko ludzie pamiętający poetę, ale też licealiści z Teatru Aktywnego czy Edyta Jańczuk z klubu Carpe Diem. Intrygujące dla uczestników spotkania okazały się także nieznane wcześniej szerokiej publiczności fotografie Niemczury. Niejako programowo ignorował on bowiem tematy wiodące w socjalistycznej wówczas Polsce, koncentrując się na ówczesnej szarej rzeczywistości. Fotografował więc sceny z życia codziennego, dokumentował lokalne wydarzenia czy portretował osoby, które dziś określilibyśmy mianem outsiderów czy wręcz wyrzutków ówczesnego społeczeństwa.
– To świetnie zauważone scenki antropologiczne świadczące o zmyśle obserwacji socjologicznej, dające nadzieję na przyszłość dojrzałego fotografa – ocenia Robert Sokołowski. – Fotografia reportażowa jest tym medium, tą formą, w której świetnie by się odnalazł. Chciał być obserwatorem historii i w tym szukał wartości.
Zdjęcia i negatywy wykonane przez Marcina Niemczurę zostały przekazane przez jego rodzinę do zbiorów Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży. Część z nich została zaprezentowana w galerii Aporia dzięki Bolesławowi Deptule, który pracowicie je zeskanował. Twórczość Marcina Niemczury wywołała wśród uczestników spotkania długą dyskusję. Jej wiodącym tematem było to, że Marcin obserwował i utrwalał swoją rzeczywistość, ale czy twórczość sprzed tylu może być zrozumiała i inspirująca dla żyjących w zupełnie innym świecie młodych ludzi doby Facebooka? Okazało się, że tak, co najprawdopodobniej zaowocuje wykorzystaniem poezji Marcina Niemczury w większej formie scenicznej.
– Ta poezja się nie zestarzała! – ocenia Aniela Niemczura, matka poety. – A skoro młodzież myśli podobnie i być może na jej podstawie przygotuje spektakl, tym bardziej mnie to cieszy, bo przecież twórca żyje tak długo, jak trwa pamięć o jego dokonaniach!
Wojciech Chamryk
