Kosztowne wyciąganie z tarapatów
Najwięcej w Polsce - 251 tysięcy złotych - wyniósł przeciętny koszt usamodzielnienia jednej osoby znajdującej się w trudnej sytuacji życiowej w ramach kontraktu socjalnego realizowanego przez łomżyński MOPS w latach 2011-2012. To ponad dziesięciokrotnie więcej niż średnia w kraju. Tak wynika z raportu opublikowanego przez Najwyższą Izbę Kontroli, która oceniła, jak ośrodki pomocy społecznej realizują kontrakty socjalne, czyli umowy zawierane z osobami potrzebującymi pomocy, w celu przełamywania trudnej sytuacji życiowej. NIK-owi wyszło, że skuteczność tych działań jest w Polsce „zbyt niska” – wyniosła około 15%. W Łomży była jeszcze gorsza i osiągnęła jedynie 2%. - Nie jest zasadne przeliczanie kosztu kontraktu na osobę usamodzielnioną – odnosi się do ustaleń NIK Wiesław Jagielak dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łomży. - W żadnych wytycznych dotyczących realizacji kontraktu i projektów nie ma takiego wskaźnika.
NIK podkreśla, że prawidłowo opracowany kontrakt socjalny powinien wskazywać osobie lub rodzinie kierunki działań umożliwiających wyjście z trudnej sytuacji, mobilizować do własnej aktywności, wzmacniać wiarę we własne siły, zapewniać możliwość korzystania z potrzebnego doradztwa lub szkoleń oraz pomocy finansowej. Niestety skuteczność kontraktu socjalnego, jako narzędzia aktywizującego osobę zagrożoną wykluczeniem społecznym, od początku wejścia w życie tej instytucji (od listopada 2005 roku) była niska, a w ostatnich latach obniżyła się jeszcze bardziej – alarmuje Izba. Z wyliczeń NIK, na podstawie danych z 35 jednostek objętych kontrolą, skuteczność ta w latach 2011- 2012 wyniosła średnio 15%, a więc przeciętnie tylko co siódma osoba, która zrealizowała kontrakt usamodzielniła się.
- Oznacza to, że pozostałe osoby nadal korzystały z pomocy państwa, jako beneficjenci pomocy społecznej lub zarejestrowani bezrobotni – podkreśla w raporcie Izba.
Gorzej być nie może?
W raporcie NIK zwraca uwagę na duże zróżnicowanie skuteczności kontraktów w poszczególnych jednostkach. I tu wyróżnia Łomżę w której miejscowy MOPS w latach 2011-2012 realizował 320 kontraktów socjalnych w ogromnej większości z środków Europejskiego Funduszu Socjalnego.
„W jednostkach objętych kontrolą przeciętny koszt usamodzielnienia jednej osoby korzystającej z tej formy pomocy wyniósł ponad 24 tys. zł, przy czym najniższy (1,2 tys. zł) stwierdzono w OPS Międzyrzec (przy skuteczności 22% i wskaźniku bezrobocia w mieście na poziomie 21%), a najwyższy (251 tys. zł) w MOPS Łomża (przy skuteczności 2% i wskaźniku bezrobocia w mieście na poziomie16,8%)” - czytamy w raporcie NIK-u.
MOPS: NIK źle to przeliczył
- Nie jest zasadne przeliczanie kosztu kontraktu na osobę usamodzielnioną – odnosi się do ustaleń NIK Wiesław Jagielak dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łomży.
Jak tłumaczy głównym celem projekt „EFS – Nowa droga do sukcesu”, w ramach którego w Łomży realizowano kontrakty socjalne w 2011 i 2012 roku, było zwiększenie szans na rynku pracy osób bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo oraz ich integracja społeczna z otoczeniem.
- Realizując kontrakty beneficjenci podejmują różne formy aktywności - prace okresowe, kampania ziemniaczana, prace społecznie użyteczne, praca w sadzie, zbieranie runa leśnego – tłumaczy Wiesław Jagielak. - Dochody uzyskane z w/w prac nie spowodowały, że rodzina całkowicie się usamodzielniła i nie figuruje już w rejestrach MOPS i PUP.
Są też osoby które otrzymały stałą pracę na umowę, ale również korzystają z pomocy, ponieważ dochody jakie otrzymują nie przekraczają kryterium dochodowe (456) na osobę w rodzinie, a członkowie takiej rodziny mogą korzystać doraźnie z zasiłków celowych i dożywiania w szkole.
Dyrektor łomżyńskiego MOPS-u podkreśla także, że wymagania podczas kontroli NIK były niespójne z wymaganiami zawartymi w przepisach dotyczących kontraktów socjalnych realizowanych w ramach projektów systemowych.
Dyrektor Jagielak mówi, że wartość kontraktu socjalnego według wytycznych nie może być większa niż 6000 zł na jednego uczestnika projektu, a w Łomży w 2011 roku wyniosła 3 297 zł, a w 2012 roku 2 414 zł na jednego uczestnika.
Warto zaznaczyć, że kontrola NIK w łomżyńskim Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zakończyła się „oceną pozytywną mimo stwierdzonych nieprawidłowości”.
