Będzie ekshumacja ofiar komunistycznego terroru
Szczątki ludzkie znaleźli historycy Instytutu Pamięci Narodowej prowadzący badania sondażowe na terenie dawnego Więzienia Karno-Śledczego przy ul. Kopernika w Białymstoku, gdzie po wojnie więziono żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego. Jak podaje Andrzej Arseniuk rzecznik prasowy IPN teren znaleziska przylega do dawnych chlewów i pomieszczeń, w których trzymano psy. W najbliższym czasie zostaną podjęte czynności formalno-prawne mające na celu przygotowanie ekshumacji.
Prace na terenie dawnego Więzienia Karno-Śledczego przy ul. Kopernika w Białymstoku (obecnie Areszt Śledczy) prowadzone są od 3 lipca br. pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka, pełnomocnika Prezesa IPN ds. poszukiwań miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego.
Celem poszukiwań jest odnalezienie szczątków od kilkudziesięciu do ponad dwustu ofiar zbrodni komunistycznych, przede wszystkim osób zamordowanych w latach 1944–1956 na terenie więzienia oraz tych, które zginęły w potyczkach i obławach na terenie dawnego województwa białostockiego.
Jak podało Polskie Radio Białystok w sobotę rano pierwszy wykop sondażowy odkrył kości, które z całą pewnością są pochodzenia ludzkiego. W kolejnym wykopie również znaleziono ludzkie kości, a także guzki, monety, fragmenty butów wojskowych i grzebienia.
Historycy podają, że w latach 1944–1947 w regionie miało miejsce wręcz antykomunistyczne powstanie ludowe. Opór społeczeństwa, wyrażany przede wszystkim poprzez działania AKO-WiN i NZW, rósł w miarę pojawiania się informacji o masowych rabunkach wsi i miast oraz morderstwach popełnianych przez żołnierzy sowieckich i polskie siły bezpieczeństwa. Pacyfikacja Puszczy Augustowskiej przez wojska sowieckie latem 1945 r. (co najmniej 2000 aresztowanych i zaginionych), wielka pacyfikacja województwa w 1946 r. (tylko w lutym 1946 r. ok. 4000 aresztowanych i 125 zabitych); ponad 300 wyroków śmierci wydanych przez sądy wojskowe i cywilne w procesach pokazowych, organizowanych we wsiach i miasteczkach, setki zamordowanych, często po nieludzkich torturach, w siedzibach UBP oraz w czasie operacji przeciwpartyzanckich, spalone wsie i tysiące obrabowanych gospodarstw.
Sytuację „rozbroiła” amnestia ogłoszona przez władze na początku 1947 roku. Wówczas tylko na terenie powiatu łomżyńskiego ujawniło się i oddało broń 3238 żołnierzy podziemia, ale jak szacuje dr Krzysztof Sychowicz z IPN w ukryciu, pozostało jeszcze około tysiąca osób związanych z antykomunistyczną konspiracją. Brutalnie łamany opór społeczny wobec komunistów słabł z każdym kolejnym rokiem. Symboliczny jego koniec wskazywany jest jednak 10 lat później i wiązany jest z datą zabicia ostatniego z wybitnych żołnierzy podziemia niepodległościowego walczącego z systemem komunistycznym – ppor. Stanisława Marchewki ps. „Ryba”. Były szef samoobrony Inspektoratu Łomżyńskiego AK-AKO-WiN (kawaler Krzyża Virtuti Militari został zabity przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa 3 marcu 1957 roku w Jeziorku pod Łomżą.
