„Iwona” Teatru Aktywnego w MDK – DŚT
Teatr Aktywny przygotował kolejną premierę. Młodzi aktorzy przedstawili tym razem własną, bardzo ciekawą interpretację dramatu „Iwona, Księżniczka Burgunda” Witolda Gombrowicza. Główne role: Iwony i Księcia Filipa zagrali Olga Wnuczyńska i Dominik Szymczyński. Spektakl spotkał się z bardzo ciepłym przyjęciem licznie zgromadzonej, zróżnicowanej wiekowo publiczności.
- Gombrowicz to geniusz, a „Iwona” to świetna, humorystyczna i demaskująca mechanizmy rządzące społeczeństwem, sztuka – ocenia Joanna Klama, opiekun Teatru Aktywnego i główny reżyser spektaklu. Jestem bardzo zadowolona. Aktorzy dali z siebie wszystko. Dużo nas to kosztowało – krwi, nerwów, ale i śmiechu.
„Iwona, Księżniczka Burgunda” jest typowym dla Gombrowicza spojrzeniem na sformalizowany świat, w którym konwenanse i krępujące człowieka zwyczaje przytłaczają wszystko i wszystkich. Dlatego wymowa tej napisanej jeszcze w latach 30 ubiegłego wieku j sztuki jest wciąż aktualna. Autor przedstawia w niej mechanizmy społeczne warunkujące życie jednostek i całego społeczeństwa w sposób iście groteskowy, nie unikając charakterystycznej dla siebie satyry i gorzkiej ironii. Także rozważania o Formie – o wzajemnym, często negatywnym, wpływie na siebie poszczególnych jednostek – świadczą o tym, że Gombrowicz podszedł bardzo poważnie do swego debiutu dramaturgicznego.
Sztuka wystawiona w sobotni wieczór przez Teatr Aktywny nie była jednak wiernym przedstawieniem dramatu Gombrowicza, ale jego adaptacją, co zapowiada już skrócony tytuł.
- Sam tytuł „Iwona” sugeruje, że w spektaklu będzie trochę mniej królewskości, mniej gombrowiczowskiej Formy, gdyż nie ona jest tu najważniejsza – mówi Joanna Klama. Chcieliśmy po prostu opowiedzieć pewną historię, na której przebieg miała wpływ pewna Iwona, która była jednak nie do końca taka zwyczajna.
Scenariusz „Iwony” zawiera nie tylko sceny z oryginalnej sztuki, ale też inne, uzupełniające treść i wymowę spektaklu Gombrowicza – przygotowane przez reżyserkę i opracowane przez cały zespół Teatru Aktywnego:
- Generalnie scenariusz bazuje na skróconym scenariuszu Gombrowicza. Gdybyśmy mieli zagrać oryginalnego Gombrowicza, mielibyśmy poważny problem. Nie dość że spektakl trwałby wieki, co w naszej sali widowiskowej, przy udziale licznej publiczności, oznacza efekt cieplarniany; to jeszcze musielibyśmy dokładnie przedstawić filozofię Formy, co nie było naszym głównym celem – wyjaśnia ze śmiechem Joanna Klama. Sceny w scenariuszu, niektóre są prawie żywcem przepisane, inne delikatnie przerobione a jeszcze inne całkowicie przeze mnie zmienione. Mam nadzieję, ze Gombrowicz nie przewróci się w grobie, a jeśli nawet to trochę ruchu mu się przyda. Żartuję oczywiście – dodaje zadowolona z sukcesu instruktorka teatralna MDK – DŚT.
Akcja sztuki, rozgrywająca się w wymyślonej przez Gombrowicza krainie, toczy się na królewskim dworze. Bohaterką dramatu jest tytułowa Iwona – pozbawiona jakichkolwiek zalet narzeczona Księcia Filipa. Do ich zaręczyn doszło zupełnie przypadkowo, kiedy Książę Filip postanowił dla żartu zerwać z utartymi schematami. Niedopasowanie Iwony do królewskiego dworu, jej odmienność, obnażająca wady i mroczne tajemnice dworaków i samej pary królewskiej szybko powoduje, że otoczenie postanawia się jej pozbyć. Iwona ginie w czasie uczty, dławiąc się ością. Na dwór królewski powraca idealny, niczym nie zmącony spokój – jest to jednak spokój pozorny…
- Ostateczna wizja Iwony zrodziła się o drugiej w nocy jakiś miesiąc przed premierą, na skutek pewnych niedogodnych okoliczności – kontuzji aktorów - które mogły uniemożliwić nam premierę – wyjaśnia Joanna Klama. Te okoliczności można było zobaczyć podczas przedstawienia. Ale też z powodu kontuzji narodziła się ta cała, nowa koncepcja. Wracając do wizji: Przychodzę pełna energii na próbę ze swoim tak zwanym, świetnym pomysłem i potem próbuję wprowadzać go w życie. Oczywiście na scenie okazuje się, że pewne pomysły są trafione, a inne nie. Wtedy moja utalentowana i kreatywna młodzież mówi: a może by tu zagrać tak, a może powiedzieć tu coś takiego, ja tak nie dam rady zagrać, więc może zrobię to inaczej.
Spektakl wyreżyserowała Joanna Klama i zespół Teatru Aktywnego. Często było tak, że niektóre pomysły czy sceny rodziły się w czasie prób, w trakcie trwającej blisko półtora roku pracy nad sztuką.
- Reżyseria w moim wydaniu to ciągła rozmowa między mną a aktorami – opowiada Joanna Klama. Myślę, że w naszej wspólnej pracy najważniejsze jest wzajemne słuchanie się, bo tylko to daje gwarancję zrozumienia i pozwala nam się otworzyć na nowe zadania. Bo dobrym aktorem jest ten, kto potrafi otworzyć się na drugiego człowieka, zrozumieć emocje kierujące ludźmi, a potem je wiarygodnie i uczciwie wzbudzić i odtworzyć na scenie. To także współpraca z drugim człowiekiem, która uczy funkcjonowania w grupie. Dlatego bardzo mnie dziwi, kiedy niektórzy rodzice mówią swoim dzieciom: a po co ci ten teatr? To do niczego się ci nie przyda! Przecież teatr to miejsce, w którym mogą stać się prawdziwym, czującym człowiekiem, a nie maszyną która bezbłędnie odrabia zadania domowe, wkuwa materiał lekcyjny na pamięć (często nie mając pojęcia, czego w ogóle się uczy) sprząta pokój i siedzi wyobcowana w domu udając, że ma 300 bliskich znajomych na Facebooku.
Wojciech Chamryk
