Przejdź do treści Przejdź do menu
czwartek, 28 marca 2024 napisz DONOS@

Obrona Łomży

Przed 88 laty, na przełomie lipca i czerwca 1920 roku, na przedpolach Łomży rozegrała się jedna z najważniejszych bitew broniącej się przed zalewem bolszewizmu niepodległej Polski. Na Fortach w Piątnicy przez pięć dni Polacy – żołnierze wspierani przez mieszkańców Łomży – powstrzymywali ataki wielokrotnie silniejszych wojsk Armii Czerwonej idącej na Warszawę. W najbliższą niedzielę, na Forcie nr III, zostanie odtworzony jeden z ataków czerwonoarmistów na bronione przez Polaków umocnienia.

Wybudowane na przełomie XIX i XX wieku przez Rosjan Forty w Piątnicy miały umocnić pozycję carskiej armii w tej części Europy. Budowlę zaprojektował jeden z wybitniejszych rosyjskich inżynierów wojskowych gen. Wieliczko. Rosjanie Fortów w Piątnicy nie wykorzystali, ale Polacy, którzy po pierwszej wojnie światowej, po 123 latach niewoli wybili się na niepodległość, tak i to kilkakrotnie. Po raz pierwszy w niespełna dwa lata po odzyskaniu niepodległości.

W lipcu 1920 roku podczas wojny polsko-sowieckiej front wojsk walczących, znad Dźwiny i Berezyny, przesuwał się gwałtownie w kierunku Warszawy. Dowódca Frontu Zachodniego generał Michaił Tuchaczewski dyrektywą z 23 lipca postawił swoim armiom za cel opanowanie Warszawy do dnia 12 sierpnia. Armie sowieckie wykonując powyższe zadanie napotkały niespodziewanie duży opór na rzece Narew, pod Łomżą.
27 lipca na linię rzeki Narew wyszły czołowe oddziały IV Armii Czerwonej, zajęły Stawiski i Jedwabne przygotowując się do natarcia na Łomżę. Łomżyńskie urzędy i instytucje państwowe w wielkim pośpiechu rozpoczęły ewakuację i do godziny 3.00, 28 lipca, opuściły miasto.
Stacjonujący w Łomży 33 pułk piechoty, w tym okresie znajdował się na Froncie Północno-Wschodnim. W miejscu stałej dyslokacji pozostał jedynie batalion zapasowy 33 pp, którym dowodził kapitan Stanisław Marian Raganowicz. W takiej sytuacji, 28 lipca 1920 roku, kpt. Raganowicz samodzielnie postanowił zorganizować obronę przejść przez rzekę Narew w rejonie Łomży. Do godziny 20.00 28 lipca batalion w sile 700 ludzi zajął forty w Piątnicy znajdujące się na północnym brzegu rzeki Narew. W następnych trzech dniach obrońcy Łomży otrzymali wsparcie z wycofujących się z frontu oddziałów: 101 Ochotniczego Pułku Piechoty, dwóch baterii artylerii polowej, plutonu czołgów, 23 Lidzkiego Pułku Strzelców (ok. 900 żołnierzy) oraz batalionu 157 Rezerwowego Pułku Piechoty.
Załoga Twierdzy Łomżyńskiej osiągnęła stan ok. 3 500 żołnierzy, 8 dział, 5 lekkich czołgów.
Atakujące wojska sowieckie były zwielokrotnione w stosunku do broniącej się załogi: w sile 2 Brygady, 12 Dywizji Strzelców i 3 Korpusy Kawalerii.
Załoga broniących się fortów wspomagana była masowo przez ludność cywilną - mieszkańcy Łomży opiekowali się rannymi i przygotowywali gorące posiłki. Młodzież angażowała się w roznoszenie rozkazów i meldunków. Rolnicy z okolicy przywozili do miasta żywność dla wojska.
Walki o Łomżę trwały 5 dni. Zażarta obrona miasta była możliwa dzięki męstwu walczących żołnierzy oraz bohaterskiej postawie, samozaparciu, niezwykłej ofiarności obywatelskiej, poświęceniu i współdziałaniu mieszkańców miasta z walczącymi oddziałami wojska.
Łomża w walce nie została zdobyta. 2 sierpnia o godz. 21.00 dowodzący odcinkiem Łomża gen. Baranowski otrzymał rozkaz z Naczelnego Dowództwa nakazujący odwrót w kierunku na Różan. W nocy załoga Łomży wycofała się w stronę Śniadowa, osłaniając się w odwrocie batalionem zapasowym 33 pp. W pięciodniowych walkach straty obrońców wyniosły: 35 poległych i około 300 rannych, razem z mieszkańcami miasta.
Bitwa nad Narwią o Łomżę jest dziś nieznana. Tymczasem jak podkreślają wojskowi i historycy, obrona Łomży, której załoga walcząc z wielokrotnie przewyższającym ją przeciwnikiem sparaliżowała i opóźniła o pięć dni dotarcie wojsk sowieckich pod Warszawę. Pozwoliło to na lepsze opracowanie planów strategicznych, przegrupowanie wojsk, stworzenia odwodów i przygotowanie żołnierzy do walki. Bitwa ta miała olbrzymie znaczenie moralne, bowiem podniosła wiarę żołnierzy we własne siły i możliwość lepszego przygotowania się do obrony Warszawy.

W najbliższą niedzielę 27 lipca – niemal dokładnie w 88 lat, od rozpoczęcia tamtej bitwy, na Forcie nr III odbędzie się inscenizacja jednej z potyczek, jakie tu prowadzono na przełomie lipca i sierpnia 1920 roku. Inscenizacje przygotował ZHP Hufiec Nadnarwiański w Łomży, Harcerska Grupa Rekonstrukcji Historycznej 33 pp Strzelców Kurpiowskich w Łomży i Stowarzyszenie Klub Fort. Początek imprezy o godzinie 13.00. Inscenizacja będzie jednym z elementów „pikniku historycznego”, który tego dnia odbędzie się na Forcie III (strzelnica vis a vis Hotelu Baranowski).

 
 

W celu świadczenia przez nas usług oraz ulepszania i analizy ich, posiłkujemy się usługami i narzędziami innych podmiotów. Realizują one określone przez nas cele, przy czym, w pewnych przypadkach, mogą także przy pomocy danych uzyskanych w naszych Serwisach realizować swoje własne cele i cele ich podmiotów współpracujących.

W szczególności współpracujemy z partnerami w zakresie:
  1. Analityki ruchu na naszych serwisach
  2. Analityki w celach reklamowych i dopasowania treści
  3. Personalizowania reklam
  4. Korzystania z wtyczek społecznościowych

Zgoda oznacza, że n/w podmioty mogą używać Twoich danych osobowych, w postaci udostępnionej przez Ciebie historii przeglądania stron i aplikacji internetowych w celach marketingowych dla dostosowania reklam oraz umieszczenia znaczników internetowych (cookies).

W ustawieniach swojej przeglądarki możesz ograniczyć lub wyłączyć obsługę plików Cookies.

Lista Zaufanych Partnerów

Wyrażam zgodę