Co dalej z Galerią Sztuki Współczesnej?
Galeria Sztuki Współczesnej ma się wynieść z budynku przy ul. Długiej 13? Taka informacja pojawiła się w związku z apelem o przeniesienie w to miejsce z drugiego piętra czytelni Biblioteki Publicznej. Łukasz Czech z Ratusza przekazuje, że „obecnie rozważane są różne pomysły, jednakże żadne decyzje w tym zakresie nie zapadły”. Taka przeprowadzka znacząco zmniejszyłaby powierzchnię wystawową muzeum, a siedziba przy Dwornej nie dysponuje pomieszczeniami przystosowanymi do potrzeb galerii.
Miłośników sztuki w Łomży zelektryzowała informacja o planach przeniesienia Galerii Sztuki Współczesnej z dotychczasowej siedziby do budynku Muzeum Północno-Mazowieckiego, w strukturze którego galeria funkcjonuje. To pośredni efekt apeli seniorów, użytkowników Miejskiej Biblioteki Publicznej, o przeniesienie jej czytelni z drugiego piętra na parter kamienicy przy ul. Długiej 13, zajmowanej przez bibliotekę, galerię i ŁTN im. Wagów. Te plany nie podobają się z kolei seniorom-bywalcom galerii, argumentującym, że ulokowanie galerii w ostatniej sali wystawowej muzeum znacznie ograniczy do niej dostęp, bo tam też są utrudnienia, choćby w postaci schodów. Łukasz Czech z Urzędu Miejskiego w Łomży informuje, że „obecnie rozważane są różne pomysły, jednakże żadne decyzje w tym zakresie nie zapadły”. Wiadomo jednak, że taka przeprowadzka znacząco zmniejszyłaby powierzchnię wystawową muzeum, a jego siedziba przy ul. Dwornej nie dysponuje pomieszczeniami przystosowanymi do potrzeb galerii. Muzeum i biblioteka to instytucje miejskie. Budowa windy powinna nastąpić, niezależnie od tego, które z tych jednostek zajmują pomieszczenia.
Galeria Sztuki Współczesnej, oddział Muzeum Północno-Mazowieckiego, to sukcesorka łomżyńskiego Biura Wystaw Artystycznych, istniejącego w latach 1975-1992. Po jego przejęciu przez ówczesne Muzeum Okręgowe w Łomży i zmianie nazwy na obecną galeria w roku 1997 zajęła część pomieszczeń w kamienicy przy ulicy Długiej 13 – wcześniej od roku 1978 mieściła się w budynku przy ulicy Armii Czerwonej 19, obecnie Polowej 19. Remontowana przez wiele lat kamienica przy ulicy Długiej pierwotnie miała być przeznaczona wyłącznie na potrzeby ówczesnej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej, jednak najatrakcyjniejsze z punktu widzenia biblioteki lokale na parterze przypadły Galerii Sztuki Współczesnej oraz Łomżyńskiemu Towarzystwu Naukowemu im. Wagów. Dlatego wypożyczalnia, czytelnia czy sala, w której do niedawna odbywały się spotkania autorskie i inne imprezy, zostały ulokowane na wyższych kondygnacjach, co utrudniało do nich dostęp osobom starszym oraz niepełnosprawnym.
– Wielokrotnie czytelnicy odwiedzający tę instytucję, szczególnie seniorzy, apelowali o przeniesienie czytelni na parter, aby zwiększyć jej dostępność – podaje Łukasz Czech. – Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom obecnie rozważane są różne pomysły, jednakże żadne decyzje w tym zakresie nie zapadły.
Czytelnia, wypożyczalnia czy nawet dział zbiorów specjalnych, z którego korzystają również osoby niewidome oraz niedowidzące, ulokowane na parterze biblioteki, wydają się optymalnym rozwiązaniem. Są jednak pewne uwarunkowania, które na dobrą sprawę uniemożliwiają takie zmiany. Istnieje bowiem akt notarialny, na mocy którego Skarb Państwa oddał muzeum nieodpłatnie na czas nieokreślony, w celu wykorzystywania na działalność statutową, pomieszczenia po lewej stronie wejścia do budynku o łącznej powierzchni 135,2 m². Owe sale i zaplecze zostały przeznaczone dla oddziału muzeum, Galerii Sztuki Współczesnej, a ich użytkowanie może wygasnąć tylko w przypadku likwidacji muzeum lub przeznaczenia przez użytkownika nieruchomości na cele inne niż działalność statutowa. To prawo użytkowania lokalu zostało również wpisane do księgi wieczystej nieruchomości, tak więc, chociaż to biblioteka jest wieczystym użytkownikiem działki i właścicielem budynku, to galeria oraz ŁTN im. Wagów również mają zagwarantowane prawo użytkowania tej nieruchomości.
Dochodzi do tego konflikt interesów dwóch grup seniorów. Czytelnię biblioteki odwiedza dziennie około 10 osób: niektóre korzystają z internetu, starsze osoby interesuje prasa tradycyjna. Zbliżona ilościowo liczba zwiedzających, również przede wszystkim seniorów, odwiedza każdego dnia Galerię Sztuki Współczesnej. Co ważne miłośnicy sztuki przyzwyczaili się do obecnej lokalizacji galerii, a jej ulokowanie na parterze kamienicy w centrum starówki ułatwia dostęp do sztuki również turystom. Jej przenosiny sprawią więc, że galeria będzie miała zapewne mniej zwiedzających, chociaż teoretycznie nie straci, mając obecnie około 100 m² powierzchni wystawowej, gdy planowana na jej potrzeby sala muzealna zagwarantuje podobne warunki ekspozycyjne. Jest to jednak ostatnie z pomieszczeń wystawowych muzeum w tak zwanej amfiladzie, bez oddzielnego wejścia, odpowiedniego zaplecza, dostępu dziennego światła i prowadzą do niego schody, co również nie podoba się seniorom oraz wyklucza udział osób niepełnosprawnych.
Z Urzędu Miejskiego nie otrzymaliśmy odpowiedzi na pytanie czy ta ewentualna przeprowadzka galerii będzie wymagać dodatkowych nakładów finansowych na remont/przebudowę owej sali oraz czy są plany powrotu do dawnej koncepcji rozbudowy siedziby muzeum, już z uwzględnieniem funkcjonowania galerii nie tylko w strukturze muzeum, ale również w jej budynku. Problem będzie również z magazynowaniem bogatych zbiorów Galerii Sztuki Współczesnej: część z nich znajduje się obecnie w magazynie Działu Sztuki Regionalnej, ale kilkaset obiektów, głównie obrazów, jest przechowywanych w pomieszczeniu jej obecnej siedziby przy ulicy Długiej 13 – opracowana przy okazji remontu budynku muzeum koncepcja jego rozbudowy przewidywała, między innymi, powstanie dodatkowych pomieszczeń magazynowych, których teraz po prostu brakuje.
Efektem oddania na potrzeby galerii jednej z sal wystawowych muzeum będzie też znaczne zmniejszenie jego dotychczasowej powierzchni wystawowej, co uniemożliwi realizację w pełnym kształcie większych wystaw czasowych, choćby cieszących się wielkim zainteresowaniem zwiedzających prezentacji arcydzieł malarstwa polskiego z wieloma obrazami o dużych rozmiarach.
Te wszystkie okoliczności sprawiają, że pomysł przenosin galerii do budynku muzeum wydaje się dość karkołomny i trudny do przeprowadzenia, chociaż Łukasz Czech informuje: „Należy pamiętać, iż Galeria Sztuki Współczesnej funkcjonuje jako dział (oddział – red.) Muzeum Północno-Mazowieckiego, więc najbardziej naturalne wydaje się jej przeniesienie do budynku tej placówki. – Jednak taka decyzja, w ocenie władz miasta, nie może skutkować zmniejszeniem powierzchni wystawowej Muzeum oraz wpływać w negatywny sposób na jego funkcjonowanie, w tym komfort osób odwiedzających”.
Ciekawie w tym kontekście, szczególnie z racji użytkowania parteru budynku biblioteki przez dwa inne podmioty, zapowiadają się też plany modernizacji Miejskiej Biblioteki Publicznej i przekształcenia jej w nowoczesną i funkcjonalną, przystosowaną również dla potrzeb osób niepełnosprawnych, Książnicę Łomżyńską – jak podaje Łukasz Czech „zadanie pn. Opracowanie dokumentacji na modernizację Miejskiej Biblioteki Publicznej – „Książnica łomżyńska” realizowane jest w ramach projektu „Łomża – Miasto, w którym żyję i pracuję”, Program „Rozwój Lokalny” finansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021. Zgodnie z założeniami tego projektu wspomniana dokumentacja powinna być gotowa pod koniec 2023 roku”.
Wojciech Chamryk
