Sześciu prezydentów w albumie przypomnianych
„Poczet prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939-1990” to publikacja, która przedstawia losy sześciu Prezydentów Polski od Władysława Raczkiewicza do Ryszarda Kaczorowskiego oraz dzieje uchodźstwa niepodległościowego na przestrzeni ponad 50 lat. Książkę wydał białostocki oddział Instytutu Pamięci Narodowej, a jej promocja odbyła się w Muzeum Północno-Mazowieckim w Łomży podczas cyklicznego „Przystanku historia” z udziałem jednego z autorów dr Piotra Kardeli z Delegatury IPN w Olsztynie.
– Album powstał z inicjatywy naczelnika Biura Edukacji Publicznej białostockiego IPN Waldemara Wilczewskiego – mówi Piotr Kardela. – Mając na uwadze, że ostatni z prezydentów RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski urodził się w Białymstoku, chciał on w pewnym sensie uczcić jego pamięć po katastrofie smoleńskiej, ale też przypomnieć, w kooperacji z innymi historykami, sylwetki pozostałych prezydentów na uchodźstwie.
Od 1939 roku było ich sześciu. Władysław Raczkiewicz sprawował swój urząd w trudnym okresie II wojny światowej i tuż po niej. W 1947 roku zastąpił go aż na 25 lat August Zaleski, kolejni byli:
Stanisław Ostrowski (1972-1979), bardzo poważany przez Anglików Edward Raczyński (1979-1986), Kazimierz Sabbat (1986-1989) oraz Ryszard Kaczorowski (1989-1990).
– To oni, przez ponad pół wieku, uosabiali majestat i dziedzictwo Niepodległej. Bez prezydentów na uchodźstwie historia nas, Polaków – i na emigracji i w kraju – potoczyłaby się inaczej – napisał we wstępie prezydent Andrzej Duda.
– Księga ta jest w zasadzie wyjątkowa – podkreśla Piotr Kardela. – Pierwszy raz się zdarzyło, że obecny prezydent, dr Andrzej Duda, zamieścił swoje wprowadzenie w takiej publikacji. Jest to zaszczyt nie tylko dla autorów, ale też, jak mniemam, dla całego białostockiego oddziału Delegatury IPN w Olsztynie.
Autorem każdego biogramu jest inny historyk. Piotr Kardela napisał o Edwardzie Raczyńskim, zaś pozostali współtwórcy książki to: prof. Mirosław Dymarski (Władysław Raczkiewicz), prof. Marek Kornat (August Zaleski), dr Paweł Libera (Stanisław Ostrowski), dr Jacek Krzysztof Danel (Kazimierz Sabbat) oraz prof. Krzysztof Tarka (Ryszard Kaczorowski). Biografie dopełniają rozdziały „O legalizmie i życiu politycznym poza krajem” redaktora naukowego albumu, prof. Rafała Habielskiego oraz „Czy warto było trwać? Władze RP na obczyźnie w latach 1939-1990 w obliczu wydarzeń krajowych i międzynarodowych” Tadeusza Wolszy, zaś autorem wstępu jest też prezes IPN dr Łukasz Kamiński.
– Album przedstawia spory kawałek życia i dokonania poszczególnych prezydentów – ocenia Piotr Kardela, podkreślając walory naukowe i edukacyjne dwujęzycznej (tekst po polsku i angielsku) publikacji i fakt zamieszczenia w niej unikalnych, portretowych zdjęć.
– Fotografie do poszczególnych części tego albumu w większości pochodzą z Instytutu Polskiego i Muzeum Sikorskiego w Londynie – mówi Piotr Kardela. – IPN wystąpił o prawo opublikowania tych fotografii, dlatego każdy szkic o kolejnym prezydencie otwiera jego efektowne zdjęcie.
Promocję albumu dopełnił wykład o polskim uchodźstwie na Zachodzie w okresie powojennym, obejmujący okres od uchwalenia konstytucji kwietniowej w roku 1935, dającej możliwość stworzenia rządu emigracyjnego nawet bez własnego terytorium, aż do 22 grudnia 1990 roku, kiedy to Ryszard Kaczorowski przekazał reprezentowanemu przez Lecha Wałęsę narodowi polskiemu insygnia władzy II Rzeczypospolitej, kończąc tym samym wieloletnią misję emigracyjnego rządu polskiego na obczyźnie.
Wojciech Chamryk
fot. Bolesław Deptuła
