Galernicy sztuki w Łomży
Osadzeni z Zakładu Karnego w Czerwonym Borze zaprezentowali na scenie Teatru Lalki i Aktora kolejny spektakl. „Transport z Jeruzalem (Ewangelia według więzienia)” to sztuka Krzysztofa Małyszki o przemianie więźniów pod wpływem wiary, przygotowana w ramach programu readaptacyjnego Galernicy sztuki. – Novum tego tekstu polega na tym, że nie jest to dzieło Ireneusza Iredyńskiego, Tadeusza Słobodzianka czy innego świetnego dramaturga, ale dzieło samego osadzonego! – podkreśla reżyser Dariusz Szada-Borzyszkowski. – To było wyzwanie! – mówi jeden z aktorów. – W życiu żaden z nas nie miał możliwości brania udziału w takim spektaklu, ale staraliśmy się temu wszystkiemu podołać, pokazać przemianę, która zachodzi w każdym z nas!
Podpisana w październiku ubiegłego roku umowa o współpracy pomiędzy łomżyńskim teatrem i ZK w Czerwonym Borze daje możliwość prezentowania premierowych spektakli aktorów-amatorów na profesjonalnej scenie. Po przedstawieniu „Jesteśmy Polski warci” o kapitanie Władysławie Raginisie i bohaterskiej obronie Wizny we wrześniu 1939 roku więźniowie pod kierunkiem Dariusza Szady-Borzyszkowskiego i Elżbiety Niewińskiej przygotowali kameralny spektakl „Transport z Jeruzalem (Ewangelia według więzienia)” Krzysztofa Małyszki.
– Otrzymałam ten tekst od kolegi z innej jednostki, który też planował wystawić tę sztukę – wyjaśnia młodszy chorąży i wychowawca Elżbieta Niewińska. – Zaproponował, że też mogłabym spróbować, bo to jest nowe doświadczenie z teatrem. Autorem jest osadzony z innej jednostki, aktualnie odbywający karę pozbawienia wolności.
Krzysztof Małyszka pokazał pozytywne zmiany zachodzące w osadzonych w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności. Ich bezpośrednią inspiracją jest pojawienie się w celi kolejnego skazanego, którym okazuje się Jezus Chrystus. Początkowo przyjęty z ogromnym niedowierzaniem i lekceważony szybko udowadnia współwięźniom, że jest naprawdę tym, za kogo się podaje, słowem i czynem sprowadzając ich na dobrą drogę. „Ty jesteś naprawdę, a ja w ciebie zwątpiłem” mówi wychodzący na wolność Maczuga, deklarując, że od tej chwili będzie już innym, znacznie lepszym człowiekiem. Podobna przemiana zachodzi też w pozostałych trzech więźniach, „bo pięknie być człowiekiem”.
– Jeżeli chodzi o samo granie uważam, że nie było trudne – mówi aktor grający Jezusa. – Trudniejsze było już odwzorowanie każdej postaci, bo każdy musiał się w kogoś wcielić, pokazać emocje, a każda z tych osób była inna.
– Trema była ogromna! – dodaje kolejny aktor. – Największa pięć minut przed spektaklem, kiedy zasunięto nam kurtynę i wiedzieliśmy, że sala jest pełna ludzi. Nie spotykamy się z tym na co dzień, dlatego każdy chciał wypaść jak najlepiej, pokazać, że w ciągu tak krótkiego czasu możemy coś z siebie wydobyć, a ten wysiłek nie poszedł na marne!
Już za dwa tygodnie więźniowie z Czerwonego Boru zaprezentują swój spektakl w Ogólnopolskim Konkursie Więziennej Twórczości Teatralnej w Poznaniu, są też planowane kolejne przedstawienia w łomżyńskim teatrze.
– Teatr jest uprawiany nie tylko przez zawodowców, ale również przez ludzi, którzy chcą swoje emocje przekazać innym – mówi Jarosław Antoniuk, dyrektor Teatru Lalki i Aktora. – Nasz teatr jest instytucją otwartą na propagowanie teatru, mądrych rzeczy i bardzo chętnie byśmy pokazali i inne spektakle i premiery powstałe w ramach tego programu.
– Skazani bardzo się w ten program angażują, bo mogą wystąpić w trochę innej roli: kogoś, kto nie jest przestępcą, a jest podziwiany i oklaskiwany na scenie – ocenia płk Tadeusz Kaczyński, dyrektor Zakładu Karnego w Czerwonym Borze. – Odnieśli tu sukces, zresztą sama sztuka też o tym mówi, że jest możliwy cud przemiany, że każdy, kto chce i jest nastawiony na to, żeby coś w sobie zmienić, osiągnie to – i jest to clou naszej pracy jako wychowawców w zakładzie karnym!
Wojciech Chamryk
