Przejdź do treści Przejdź do menu
czwartek, 28 marca 2024 napisz DONOS@

Uratowano zniszczone archiwum kolneńskiego podziemia

Główne zdjęcie
fot. IPN Białystok

Do Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN w Białymstoku wróciły z konserwacji dokumenty Rejonu Kolneńskiego ZWZ-AK z lat 1941–1943, odnalezione w 2012 r. podczas prac ziemnych na terenie prywatnej posesji we wsi Stary Gromadzyn w gminie Kolno. To m.in. spis współpracowników władzy sowieckiej z okresu okupacji lat 1939–1941 oraz spis volksdeutschów. Część dokumentów została sporządzona w formie aktów oskarżenia.

fot. IPN Białystok
fot. IPN Białystok

IPN Przypomina, że cenne znalezisko właściciel posesji przekazał Jackowi Bagińskiemu, nauczycielowi Szkoły Podstawowej w Czerwonem, który skontaktował się z białostockim oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej. Dokumenty spędziły kilkadziesiąt lat w ziemi, prowizorycznie zabezpieczone w sowieckiej skrzynce amunicyjnej. Największe szkody wyrządziły im jednak prace ziemne, które doprowadziły do odkrycia depozytu. Kontener z dokumentami został wówczas rozbity przez łyżkę koparki i część zbutwiałych dokumentów ulegała poważnemu uszkodzeniu.

Dokonane już wówczas wstępne oględziny pozwoliły ustalić, że jest to część archiwum Rejonu Kolneńskiego ZWZ-AK, przypuszczalnie z lat 1941–1943. Szczególnie ciekawe są spisy ewidencyjne stworzone przez kolneńską konspirację. Zidentyfikowano kilka list, m.in. spis współpracowników władzy sowieckiej z okresu okupacji lat 1939–1941, spisy volksdeutschów i posterunków żandarmerii niemieckiej. Część dokumentów została sporządzona w formie aktów oskarżenia.

Znalezisko zostało poddane zabiegom ratunkowym w Sekcji Konserwacji i Zabezpieczenia Zasobu Archiwalnego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN w Warszawie. Polegały one na odgrzybieniu, oddzieleniu posklejanych kart, usunięciu zardzewiałych zszywek, wzmocnieniu papieru poprzez naklejenie na specjalna bibułkę i uporządkowaniu. Łącznie udało się uratować 125 stron archiwaliów. Nie wszystkie udało się odczytać, mimo zastosowania bardzo zaawansowanego urządzenia jakim jest wideokomparator, pozwalający na odczytywanie w podczerwieni tekstów niewidocznych gołym okiem.

– Dokumenty zostały już wciągnięte do zasobu archiwalnego białostockiego oddziału IPN, nadano im sygnaturę. Niebawem będą udostępnione historykom do badań naukowych. Jednak ze względu na stan ich zachowania, badacze będą mogli zapoznać się z ich elektronicznymi kopiami – mówi Dariusz Gogolewski, kierownik Referatu Gromadzenia, Opracowywania i Obsługi Magazynów OBUiAD w Białymstoku.

Znalezisko ze Starego Gromadzyna jest niezwykle cenne i ciekawe. Do dziś zachowało się bardzo niewiele dokumentów z pierwszych lat konspiracji niepodległościowej, zwłaszcza dotyczących podziemnego sądownictwa, a te wytworzone przez najniższe struktury terenowe uznać możemy za unikatowe.

 


 
 

W celu świadczenia przez nas usług oraz ulepszania i analizy ich, posiłkujemy się usługami i narzędziami innych podmiotów. Realizują one określone przez nas cele, przy czym, w pewnych przypadkach, mogą także przy pomocy danych uzyskanych w naszych Serwisach realizować swoje własne cele i cele ich podmiotów współpracujących.

W szczególności współpracujemy z partnerami w zakresie:
  1. Analityki ruchu na naszych serwisach
  2. Analityki w celach reklamowych i dopasowania treści
  3. Personalizowania reklam
  4. Korzystania z wtyczek społecznościowych

Zgoda oznacza, że n/w podmioty mogą używać Twoich danych osobowych, w postaci udostępnionej przez Ciebie historii przeglądania stron i aplikacji internetowych w celach marketingowych dla dostosowania reklam oraz umieszczenia znaczników internetowych (cookies).

W ustawieniach swojej przeglądarki możesz ograniczyć lub wyłączyć obsługę plików Cookies.

Lista Zaufanych Partnerów

Wyrażam zgodę